هوالعلی الاعلی
نام کتاب: کشف الاسرار
اثر: حضرت عبدالقادرگیلانی
مترجم ترکی:صائم گونگور
ناشر: انتشارات پاموک
مترجم فارسی:ح.ک.مقدم
این کتاب از سخنرانیهای حضرت عبدالقادرگیلانی تشکیل شده که در بین شبهای نهم تابیستم رجب سال پانصدوچهل وشش قمری ایراد فرموده اند.
صحبت اوّل
ای وای برتو!نفاق و دوروئی درقلبت ریشه دوانده .آنچه که محتاج به آن هستی اسلام است.بلافاصله توبه کن وکمربند کفر را ازکمرت بیرون آر.عاقل باش وقتی گردوغبار ازمیان برخاست ،خواهی فهمید که مرکبی که سوارش بوده ای اسب بوده یا الاغ.
بزودی خبراین را دریافت خواهی کرد.هرکس سخنانم راشنیده وبا صمیمیّت به گفته هایم عمل نمایداز نزدیکان(مقرّبان) به الله خواهدشد.زیراسخنانم ،سخنانِ حقّ است.
دراین سخنان پوسته وجود ندارد(همه مغزاست)
ای وای برشما،ادّعا می کنید که الله را دوست دارید،امّابا قلبهایتان به غیراو متمایل می- شوید.مجنون در عشقش به لیلای خود صمیمی بوده وغیرازاورا ازقلبش دورساخته است.مجنون روزی به قومی سرزده بود.به اوگفتند که"ازکجا می آئی؟" مجنون گفت :-
"لیلا" به اوگفتند: "خوب به کجا می روی؟" این بارهم گفت:"لیلا".
وقتی قلبی مدّعی عشق به الله شد،بایدمانندقلب موسی ع گردد.جناب الله تعالی در مورداو فرموده است:
"ما پیشتر به او شیرِ شیردهندگان را حرام نموده بودیم." قصص-دوازده
دروغ نگو،تو دوقلب نداری .برعکس تو یک قلب داری.این قلب با چه پرشده؟
باهرچه پُرشده باشددیگرنمی توانی چیزدیگری داخل آن نَهی.
جناب الله تعالی چنین فرموده است:
"الله درسینه یک انسان ،دو قلب خلق نکرد."احزاب-چهار
یک قلب درآن واحد نمی تواند هم خالق و هم مخلوق را دوست داشته باشد.دریک قلب ،هم دنیا و هم آخرت نمی تواند وجود داشته باشد.
کسی که الله را نمی شناسد تظاهر می کند و دوروئی می کند.درحالیکه کسی که اورا می شناسد از اینها گریزان است.
شخص احمق دربرابر الله عصیان می کند.درحالیکه آدم عاقل از او اطاعت می کند.کسی که کینه به دل گرفت دربرابر او عصیان می کند.امّا کسیکه دوست دارد الله را اطاعت می کند.
آنکه دنبال دنیاست ریاکاری و تظاهر نموده ومبادرت به دوروئی می کند.اماآنکه آرزوی طول ودراز نداشته باشد اینهارااصلاً انجام نمی دهد.کسیکه مرگ رافراموش کرد خودنمائی و تظاهر می کند.کسیکه مرگ را فراموش نکند تظاهر نمی کند.کسیکه فراموش کند نگاه الله -برروی اوست تظاهر می کند اما آنکه فراموش نکندتظاهر نمی کند.آنکه غافل است خودنمائی می کند.اما آنکه بیداراست انجام نمی دهد.
دوستان الله هشداردهندگانی دارند،آنهارا هشدارمیدهند.تعلیم دهندگانی دارند،به ایشان تعلیم می دهند.جناب الله برای ایشان وسائل یادگیری فراهم می نماید.
حضرت پیامبرص
چنین فرموده اند:"مؤمن حتی اگربرسرِ کوهی باشد،الله برای آموزش او عالِمی می فرستد."
سخنان صالحان رابعنوان سخنان خود عنوان نکن.برهنگی ،پنهان نیست.نه از اموال برهنگی ،بلکه با اموال خودت ،خودرابپوشان.پنبه رابادست خودبکار،آبیاری کن وآن را با عزم خودت برسان.بعداً آن را بباف،لباسش کن و بپوش.با اموال و لباس دیگران فخرنفروش و خوشحالی نکن.شایداگر سخن دیگران را گرفته و بنام خودعنوان نمائی ،قلب صالحان را خواهی شکست.اگرعمل از آن تونباشد،سخن هم از آن تونیست.قسمت بیرونی کار مرتبط به عملکرداست.
الله عزّوجلّ چنین فرموده است:" بخاطراعمالی که انجام دادید واردبهشت شوید."
سوره نحل-آیه بیست.
آنکه مؤمن است،با بزبان آوردن حرفهای توخالی وحرف زدن درموردآنچه به اومربوط نیست،فرشته های کاتب را خسته و درمانده نمی کند.قلب مؤمن ازحضرت حقّ جَلَّ وعَلی می ترسد.قلب وزبان دهانش لال شده.قلب و جوارحش از هیبت الله خاموش شده اند، وبه این صورت فرشته ها هم به راحتی رسیده اند.
ای جوان!
گناهانت چنان روی هم انباشته شده که سرانجامت چه خواهدشد،هیچ معلوم نیست.
این است مشکل توکه حل نشده باقی مانده.درنهایت یابرلَهِ تو یابرعلیه تو نتیجه خواهد داد.به مرگ دقّت کن.ازمرگ اصلاً نمی توانی فرار کنی.باکارهائی که به تومربوط نیست اشتغال نکن وغیبت دیگران راترک کن.آرزوهای دور و درازت راکوتاه کن.حرصت را کم کن.به زودی خواهی مُرد.بلکه حتّی درطول این جلسه صحبت اَجَلَت توراخواهدگرفت.درحالیکه باپاهای خودت به اینجا آمدی.بلکه کمی بعدجنازه ات را به خانه ات رابه خانه ات حمل خواهندکرد.اگرشخصی مؤمن باشد،در زمانی که آزاری به نفسَش برسد چنین میگوید:"تورانصیحت کردم ام مراگوش نکردی.تورادربرابراین وضعیت هشدار داده بودم.ای نادان،ای کافر،ای دشمن خدا،نجات کسانی که نفسشان رابه حساب نمی کشند ممکن نیست.
سرورمان حضرت پیامبرص فرموده اند:
"تاشخصی نصیحت و وعظ درونیش راقبول نکند،وعظ هاونصیحتهای بیرونی دراواثری نخواهدکرد."
هرکس خواهان نجات است،نفس خودرا نصیحت کند، آن را به راه بیاورد.زهد تَرکِ حرامهاست.بعدازآن تَرکِ چیزهائی است که معلوم نیست حلال هستندیاحرام(شبهات)وسپس تَرکِ مُباحات می آید.بعدازآن تَرکِ آنهائی است که حلالِ مطلق هستند، که تَرک کرده شده باشند تمامی چیزها ،درتمامی حالات.
زهدواقعی تَرک نمودن دنیا وآخرت میباشد.دورماندن از شهوت و لذّات میباشد.صرفنظرنمودن از مادّیّات وطالب حال،درجه،کرامت و مقامات شدن است.
زهدتَرک نمودن هرچیزی جز ربّ میباشد،تاکه هیچ چیزمطلوبی جزاوباقی نماند.بازگشت به الله است.اوست نهایت وپایان تمامی آرزوهاوآمال.تمامی کارها به اوبازگردانده میشوند.
بخشی ازآنچه صحبت نموده میشود،ازقلبت،یک قسمت آن از پرده سِرّت،وقسمی هم از نفست،ازحواسّت،وبرخی زمزمه هائی است که از شیطانت گرفته ای.
مؤمن اول فکرکرده بعدسخن میگوید.اما منافق اول سخن میگوید بعدفکرمیکند.زبانِ مؤمن در پَسِ قلب و عقلش میباشد.اما زبانِ منافق درجلو و پیش از قلب و عقلش است.
ای خدای من!
مارا از مؤمنان قرار ده، ازمنافقان قرار مده.
به ما در دنیا وآخرت نیکی عطافرما،مارا از عذاب آتش محافظت فرما.آمین.
صحبت دوّم
ای جوان!
اگرباکتاب وسنّت عمل کنی قلبت به الله نزدیک خواهدشد ،ووقتی قلبت به الله نزدیک شد می فهمی وآنچه به نفع توویابه ضررتوست را می بینی .درآن زمان حقّ وحقوق الهی را رعایت می نمائی،حقّ وباطل را می شناسی.درحقّ بندگان خداهم با اعتنا خواهی شد.وقتی مؤمن نوری دارد باآن می نگرد؛آیا فردعبدصادق نوری نخواهد داشت؟ مؤمن نوری دارد که پیشاپیشِ اورا روشن می نماید.ازهمین روست که سرورمان حضرت پیامبرص فرموده اند:
"ازفراست مؤمن بپرهیزید.زیراکه او با نورحضرت الله می نگرد."
دربرابرشخص عارفی که به خدا نزدیک شده نوری عطاشده وجود دارد.اوبا این نور
میفهمدکه تاچه حدّ به خداوند نزدیک شده.به کمک این نور قلب و روح ملائک ،پیامبران ،صدّیقین رامشاهده می نماید.تمامی اینها درقلب جریان پیدا می کند.اینها اسراری است که عارف بدانها صاحب است.عارف دائماً با ربّ خودش است ،پراز سرور و آرامش است.عارف ازحقّ ودرمیان خلق پخش می کند.ازمیان عرفا کسانی هستند که هم عالم به قلب و هم عالم به زبان هستند.بعضی از ایشان علیرغم اینکه قلبشان عالم است ،با زبانشان زیان عربی را نمی توانند بخوبی صحبت نمایند.درحالیکه منافق با زبانش جلوه گری می نماید.قلبش کوراست.تمامی آنچه که او می داند درزبانش است.ازهمین روست که حضرت پیامبرص چنین فرموده اند:
"ازآنچه بیش از همه چیز برای امّتم ازآن می ترسم ،منافقی است که خوب سخنرانی می کند."
ای جوان!
وقتی پیش من می آئی علمت را پیش نکش،نفست را نشان مده.وقتی پیش من می آئی درحالی بیا که صاحب هیچ چیزنیستی؛ورشکسته شده بیا.شایداگر علم ونفست را به پیش بکشی ،به این مراتبی که ذکرشد نخواهی رسید.
ای وای برتو! وقتی باتوسخن گفته واشتباهاتت رااصلاح می کنم ازدست من عصبانی می شوی.درحالیکه چیزی که مراخشمگین می کند حال آن شخصی است که زیادحرف می زند،کم عمل می کندوخدا را نمی شناسد.
آنکه اخلاص داشته باشد مرا دوست خواهد داشت.درحالیکه منافق به من بُغض می کند.کسی که به سنّت چسبیده باشدمرا دوست خواهد داشت.امّا کسی که اهل بدعت باشد ازمن نفرت خواهد کرد.اگرمرادوست داشته باشی بازهم تنها توئی که سود خواهی برد.اگربه من بغض وکینه داشته باشی هم باز ضررش را تنها تو خواهی دید.
کارمن پریشان کردن انسانها ویاستایش ایشان نیست.برروی زمین حتّی یک انسان و یا یک جن نیست که از آن بترسم.ازهیچ حیوان و حشره ای نمی ترسم.تنها چیزی که از آن می ترسم حقّ عزّوجلّ است.ازاو درهرموقع که منّتی درحقّم می فرماید بیشترمی ترسم.زیرا او آنچه اراده کندرا انجام می دهد.
"اواز کرده اش مورد سئوال قرار نخواهدگرفت،امّا ایشان مورد سئوال قرارخواهندگرفت."سوره انبیاء-آیه بیست و سوّم
ای جوان!
لباسهایت را می شوئی امّا چرا قلبت راناپاک رها می کنی؟قبل ازهرچیز لباس قلبت را بشوی.بعدازآن هم لباس بدنت را بشوی.به هردو تمیزی دقّت کن.لباست رااز کثیفی ،قلبت را از گناهان پاک کن.غافل مباش.ربّت هرآنچه بخواهدرا انجام می دهد.
روایت می شود که یکی ازصالحان به زیارت یکی ازبرادرانش رفته وبه او چنین می گوید:"یالّا ،بیا بخاطر علمی که خداوند درمورد ما داردگریه کنیم."
این سخن این شخص صالح چقدر زیباست.کسی که این حرف را زده کسی بوده الله عزّوجلّ را می شناخته.این عبدصالح میباید این حدیث حضرت پیامبرص را شنیده باشد که:
"ازمیان شماکسی ،عملی ازاعمال اهل بهشت انجام می دهدومیان او وبهشت به اندازه یک دست فاصله باقی می ماند."
ای جوان!
اگرمی خواهی بدانی که علم الله عزّوجلّ درتووجود دارد یانه،ببین آیاباتمامی قلبت به اوبه رونموده ای یانه؟وآیابردرِ درگاهِ رحمتش ایستاده ای یانه؟ یکی دیگرازگستره های(جلوه های) این هم پرده ای ازآهن است که میان خودوشهوات کشیده باشی.مرگ وقبر را مرتّب دربرابر چشمِ قلب وچشمِ سَرَت نگاه دار.ازخاطرت خارج مکن که در برابرمحاسبه حقّ عزّوجلّ قرارداری.
فراموش مکن که الله تورا می شناسد ومداوماً درحضوراوهستی .به فقرراضی باش.به ورشکستگی راضی باش،به کم قناعت کن.ازحدودی که الله آنهارا ترسیم نموده تجاوزمکن.بودن دراین حدودِترسیم شده،تابعیّت به اوامروگریز ازآنچه که اومنع نموده است.ومی باید که راضی باشی به تقدیری که الله برای تومقرّر فرموده است.وقتی تمامی اینها را رعایت نمائی،قلبت به ربّت خواهدرسید،سِرّسِرَّت به حضوراو خواهدرسید.درآن زمان است که اشیاء برایت کشف می شوند.درآن زمان است که چشمِ چشم راخواهی دید.درآن زمان مانندفرموده امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب خواهی شدکه:
"اگر پرده برمی خاست علم یقینت افزوده نمی شد."
ازایشان چنین سئوال شد:"آیا ربّت رادیده ای؟" اوبه این سئوال اینچنین پاسخ داد:
"ربّی راکه نبینم عبادت نمی کنم."
ازیکی ازصالحان پرسیده شد:"آیا ربّت را دیده ای؟"اوچنین جواب داد:"اگراورا نمی دیدم مکانی که درآن بودم تکّه تکّه می شد."
اگرکسی از من یپرسداوراچگونه می بینی؟می گویم:
"اگرمخلوقات ازقلب بنده خارج شونددرآنجا به جز حقّ عزّوجلّ دیگر کسی نمی ماند.درآن زمان بنده ربّ خودرا می بیندوبه او به هرشکل که خواست نزدیک می شود."
درشب معراج نیزپیامبرمان (ص) ربّش را آن چنانکه خواسته بودملاقات نموده بود.
بنده می تواند باچشم قلبش ربّش راببیند.الله به او معنائی می دهد.اوبااین معنا صفاتِ الله را می بیند،کراماتش را،فضل و احسان الله راخواهد دید.بنده الله قادراست که در ربّش فناشده ودرحال استغراق باشد.بعضی ازکسانی که به این مقام رسیده اندچنین گفته اند:
"من بنده الله هستم.بنده درحضورسرورش هیچ قدرت انتخاب و ترجیح ندارد."
شخصی برده ای خریده بود.این برده شخصی دینداربود.سرورش به اوگفت:"چه می خواهی برای خوردن ؟اوجواب داد:"هرآنچه که اکرام کنی."
-"چه می خواهی برای پوشیدن؟" اوجواب داد:"هرآنچه که بخواهی بپوشانی."
-"درکجای خانه ام می خواهی بنشینی؟"-"هرکجاشما مناسب بدانید."سرورش ازاوپرسید:"مشغول چه کاری می خواهی بشوی؟"اوجواب داد:"آنچه که شما به من امرنمائیدآن را انجام خواهم داد."
سرورش به اوگفت:"ای کاش آنگونه که توبامن رفتار می کنی من می توانستم با ربّم رفتارکنم."برده به سرورش گفت:"ای سرورمن آیاهیچ برده ای درحضورسرورش قدرت انتخابی می تواند داشته باشد؟سرورش به اوگفت:
"بروتو را برای رضای خدا آزاد کردم.امّادوست دارم پیشم بمانی ،تابه تو باهستیم و دارائیم خدمت نمایم."
برای کسی که الله رابشناسد درحضوراو امکان انتخاب وترجیح باقی نمی ماند.درباره خودودیگری به تقدیر زورگوئی نمی کند.مراگوش کنید.ای کسانی که اعتراض دارید،ای کسانی که اهل دعوا هستید،ای کسانی که ادبِ ناپسند دارید،به من گوش کنید.من درحضورپیامبران به شماخطاب می کنم.به شما باکتاب و سنّت حکم می کنم.آنکه قلبش به الله نزدیک است سخنانم را خواهدفهمید.
آن دسته ازبندگان الله که درخصوص مخلوقات خداوند،صاحب تقوی هستند،آنانکه قرآن و سخنان حضرت پیامبر(ص) رامی خوانند،درحال امنیت باحضرت حقّ عزّوجلّ خواهندبود،به اونزدیک خواهندبود.آنان باقلبهایشان خودشان ودیگران را می بینند.ایشان ازحال تو خبردارند.ازآنچه ازقلبهای شما می گذرد خبردارند،به شما ازآنچه درخانه هایتان پنهان می کنید خبرمی دهند.
ای وای برتو،عاقل باش،با این جهالتت بدنبال ایجاد دردسربرای اهل تصوّف نباش.درحالی که لباس و دستهایت سیاه شده بیرون آمده وباانسانها صحبت می کنی.امّا قبلاً می بایست درونت وبرونت را پرقدرت نمائی.پس ازآن لازم بود که درحقّ فناشده واز غیرحقّ دست بکشی.ای غافلانی که حال خودشان را هم نمی دانند،قیامت را بیادآورید.قیامت خاصّ وعام رابیادآورید.قیامت خاص،مرگ هر شخص است.امّاقیامتِ عام قیامتی است که الله عزّوجلّ وعده فرموده است.این سخنان الله رابیادآورید:
"محافظت شدگان را ببینید که سوارمرکب به سوی رحمن برده می شوند،در روزی که گناهکاران راپیاده و تشنه به سوی جهنّم می رانیم."سوره مریم-هشتادوپنج،هشتادوشش
کسانیکه از الله می ترسند درآن روز سواربر مَرکَب درحال که بر ایشان اکرام می شود بسوی اوبرده می شوند،درحالی که گناهکاران پیاده و تشنه بسوی جهنّم رانده می شوند.
الله به کسانی که این روز را یادکنند،مرحمت خواهند فرمود.
ای کسانیکه تقوی را ترک نموده اید، این رابدانیدکه صاحبان تقوی راسواربرمرکب به سوی رحمن خواهندبرد در حالیکه به ایشان اکرام می شود.در حالی به ایشان اکرام میشود.درحالکه فرشتگان دراطراف ایشان خواهندبود.
اعمال آن اشخاص صاحب تقوی به اشکالی زیبا وبا اصالت درآمده به صاحبانشان نشان داده خواهد شد.اصالت درعمل نیکوست.
کلیدتقوی توبه است.ثبات درتوبه شخص را به الله عزّوجلّ نزدیک می نماید.توبه ریشه وشاخه هرخیری است.ازهمین روست که بندگان صالح الله درهیچ حالی توبه را ازدست نمی گذارند.
ای عاصیان ،ای گناهکاران، به الله توبه کنید.باتوبه باربّتان آشتی کنید.کسی که ذره ای طمع وحرص دنیا دراوباشد نمی تواندباربّش صحبت کند.اگرشمادر درگاه خانه الله بمانید،دنیاومخلوقات به سوی شما روان میشوند.این تجربه آزموده شده ازسوی بندگان زاهد الله است.
ای جوان!
درنمازت،روزه ات،درزکاتت،درحَجَّت ودرتمامی احوالت دربرابرالله عزّوجلّ بااخلاص و صمیمی باش.
قبل از اینکه به حضورش درآئی از او امان بگیر.چیست این امان؟
توحیداست،اخلاص است،چسبیدن به سنّت است،اشتراک نمودن باجماعت است.این امان ،صبر،شُکروکار را به الله حواله نمودن است.تَرکِ مخلوقات و رونمودن به الله است.رونمودن به الله باتمامی قلب و سِرَّت است.به این ترتیب دردنیا به اونزدیک شده وزهدرا تحصیل خواهی نمود.ذوق و شوق تونسبت به اوافزون خواهدشد.ودر روز قیامت،الله به این بنده خود نعماتی احسان خواهدفرمود که هیچ چشمی ندیده،هیچ گوشی نشنیده وبه عقل هیچ بشری نیامده باشد.سوره سجده-آیه هفده
ای جوان!
طالب رحمت الله شو.ازالله کمک بخواه وقتی که ابلیس نزدیکت آمده توراوسوسه می نماید که از شرّاو تورا امین گرداند.ازاو امدادویاری طلب کن چنانکه پیشینیان نیزطلبیده اند.اعمالت رانیکوکن.سپس ظنّ خودنسبت به ربّ عزّوجلّت را نیکوگردان.اگرظنّ خود را نسبت به او نیکوگردانی ودرپای اعمال نیک امضاء اندازی ،اودرموارد زیادی به تو یاری می نماید.بسیاری درظنّ نیکو نسبت به الله ،پیامبرش و بندگان صالحش خیرهای بسیاری وجود دارد.
ای وای برتو،ادّعا می کنی صوفی هستی امّا درونت وبرونت تماماً به صافی وپاکی نرسیده.درمورد کتاب الله ،تابع سنّت پیامبرشدن در کجا هستی؟آنکه قلبش به زلالی و برّاقی رسیده باشد را حضرت پیامبر(ص) به سوی حقّ خواهدبرد.
اساس خیرتابع شدن به حضرت پیامبر(ص) می باشد.مؤمن سخنان واعمال اوراسرمشق خودبایدقراردهد.وقتی قلب بنده زلال شده،به صفا رسیده باشد درخواب خود حضرت پیامبر(ص) را می بیند.درهردیدارپیامبر(ص) چیزهائی به او امرمی نمایند.وازچیزهائی منع می فرمایند.
به این ترتیب بنده تبدیل به سِرّی می شودکه آشکارنشده وتبدیل به نوری می شودکه ازناپاکی ها زدوده شده باشد.کوههاعلیرغم این که درمعرض آفت های سنگین قرار می گیرند،آرزوهائی نمی کنند که قابل دسترس نباشند.آرزوی آن چیزی رانکنیدکه بدست نخواهیدآورد.خوش بحال شما که مسلمان هستید.در روزقیامت نیزدر زمره مسلمانان درآئید.درزمره کافران نباشید.خوش به حال ما که در اراضی بهشت ویانزدیک دروازه های آن می نشینیم.کبروادّعای برتری نمودن را رهاکنید.صاحب تواضع شوید.تواضع بلندمرتبه می سازد.درحالیکه کِبر ذلیل می کند.حضرت پیامبر(ص) چنین فرموده اند:
"هرآنکه راکه بخاطرالله تواضع کند،الله اورا بلندمرتبه می گرداند."
الله بندگانی داردکه علیرغم اعمال صالحی به اندازه کوهها چنین می گویند:
"ماعملی نداریم که با آن واردبهشت شویم.اگرواردبهشت شویم،این با رحمت الله عزّوجلّ خواهدبود."
بله ایشان خودرا چنین ورشکسته می بینند.
به الله توبه کنید،به عجزوقصورخوداعتراف کنید.توبه زندگی است.الله عزّوجلّ
چنانکه زمین های مرده را با باران زنده می کند،قلبهای مرده را باتوبه و بیداری زنده می کند.
ای عصیان کنندگان دربرابرالله توبه کنید.ازرحمت ربّتان امیدتان را نَبُرید.ای آنانکه قلبهایتان مُرده است.به ذکر ربّتان عزّوجلّ ادامه دهید.مرتّب کتاب اورابخوانید.به سنّت پیامبرش محکم بچسبید.به مجالس ذکرمرتباً بروید.اگرچنین کنید قلبهایتان مانندزمینی که با باران زنده شده،خواهدگردید.حیات خواهدیافت.ادامه دادن به ذکرباعث ادامه خیرات دردنیاوآخرت می باشد.اگرقلب اصلاح گردد،ذکرالله تمامی آن را می پوشاند.این وضعیّت میراثی است از حضرت پیامبر(ص) برای ذکرکنندگان.قلبِ ذکرکننده بیداراست.بعضی ازصالحان درحالی که دردستشان تسبیح ذکرشان بوده می خوابیدند.وقتی که بیدارمی شوند،دیده می شودکه تسبیحشان درحال چرخیدن وزبانشان درحال ذکراست.اهل تصوّف کم می خوابند.حتّی بعضی از ایشان شبهافقط یک ساعت میخوابند.از اثرِاین یک ساعت خواب تاسَحَرعبادت می کنند.بعضی حقوق را به نَفسَش می دهدکه آرامش یافته ومزاحم اونشود.بعضی از صالحان برخی ازشبها درحالیکه هیچ احتیاجی به خواب نداشته حاضر به خواب می شده اند.وقتی یکی از ایشان سبب این را میپرسیدند چنین پاسخ داده:"در خواب ،قلبم، ربّم عزّوجل را می بیند."
این شخص صالح دراین گفته اش حقّ دارد.زیرا خوابِ یک ذاتِ صادق ،الهامی از الله است.خواب،نورِچشمِ شخصِ صالح است.آن خواب اورا به حقّ عزّوجلّ نزدیک می گرداند.فرشته هائی که ازسوی الله مأمورشده انداورادرتمامی اوقات محافظت می نمایند.هنگامی که بنده صالح می خوابد،فرشته ها درپائین پاو بالای سَرِ او می نشینند.ازشیطانی که درکناری منتظراست،اورامحافظت می نمایند.شیطان نمی تواند به اونزدیک شود.بنده صالح به این ترتیب تحت حفاظت الله می خوابدوبیدارمی شود.تحت حفاظت او حرکت حرکت می کند.تحت حفاظت او بدنش به سکون وآرامش می رسد.
ای خدای من،درتمامی احوال مارا تحت حفاظت خودبگیر.
دردنیاوآخرت به ما نیکی و خوبی احسان فرما.مارا از عذاب آتش حفظ فرما.
صحبت سوّم
حضرت پیامبر(ص)چنین فرموده اند:
"ترک کردن هرآنچه که درحدود مسئولیّت شخص نیست،خوب بودن مسلمانیِ اورا نشان می دهد."
هرقدرمسلمانی شخص جاافتاده ترگردد،وی هرآنچه راکه بااوربطی نداشته باشدراترک نموده ومتوجّه هرآنچه می گردد که مستقیماً به اومربوط شده ودرحدود وظیفه ومسئولیتهای وی است.سَروکلّه زدن بااموری که باشخص ارتباطی نداشته مخصوصِ افرادی است که با باطل و هوس حرکت می کنند.هرآنکه ازرضای مولای خود محروم باشدامورِ اَمرشده از سوی مولایش را انجام نمی دهد.اومحروم است.زیرا نه با اوامرِسرورِخودبلکه با اوامردیگران راه خودرا مشخّص می کند.این است محرومیّت واقعی،این است رانده شدن واقعی و غَضَب.
ای وای برتو! اوامر را اطاعت کن.ازآنچه منع شده ای بگریز.خودت را به تقدیرتسلیم کن و (چراوچگونه) مپرس.
درحالیکه نادان هستی بهتراین است که مولایت امورتورا انجام دهد.به آنچه اوداده راضی باش.به شکربرای آنچه داده مشغول باش.بیشترازآنچه داده از اومخواه.زیرانمی توانی بدانی که خیرت در چیست.
زهد(قناعت به اندک،امید بریدن ازآنچه دردست دیگران است)باعث راحتی قلب می شود.اثرسنگینیِ زهدبه وجود،اثرسنگینی معرفت به قلب واثرسنگینی قُربَت به سِرّ است. صاحب زهدشو،به کم قناعت کن،شکرکن،نه از نفست بلکه از ربّت راضی باش.ظنّت رانسبت به دیگران نیکوگردان.امّا ظنّت را نسبت به نفست نیکونگاه مدار.
شهوات راترک کن.زیرادرتَرکِ اینها شفاهست.صفای قلوب وابسته به ترکِ شهوات است.درحالیکه لقمه حلال قلبهارا زنگارزده مینماید پس چه رسد به لقمه حرام؟
ازاینروست که حضرت پیامبر(ص) فرموده اند:
"پرهیزنمودن اوّلین داروست.پرخوری شروع مریضی است.به بدنتان بیش ازآنچه عادت داشته غذا ندهید."
حضرت پیامبر(ص)بااین سه کلمه خلاصه ای از علم بدن را عرضه می نمایند.زیادخوردن ،فهم راکور می کند.تازمانیکه دردنیا ودرمیان مخلوقات هستی به پرهیز ادامه بده.زیراتودربیمارستان هستی.برای شفای مریضها به ایشان پرهیزرا توصیه می نمایند.زمانیکه به حضرت حقّ واصل شدی اوامورتورابرعهده خواهدگرفت.اگرحالت را اصلاح نمائی وشخص صالحی شوی چرا الله کارتورابرعهده نگیرد؟
"ولیّ من اوست که کتاب را نازل فرموده او نیکوکاران را اداره می کند."
اعراف-صدونودوشش
ای جوان!
درخصوص تقدیراندیشه نکن زیرا کسی نیست که بتواند تقدیر را تغییردهد.هرامری که تقدیرشده باشد،محقّق خواهدشد.درآنصورت چه به تقدیر راضی باشی یانباشی،این چیزی را عوض نخواهدکرد.درتمامی احوالت صاحب نیّت نیک باش،وگرنه موردغضب قرارمیگیری.درتمامی کارهایت چنین بگو:"هیچ قدرتی جزقدرت خدا که بزرگ و والاست،وجودندارد."
یک بخش از وقتت را به اموردنیا،یک بخش ازآن را به آخرت،یک بخش به نفسَت ویک قسمت را اختصاص به خانواده ات بده.باقیمانده وقتت راتخصیص بده به ربّت که عزّوجلّ است.کار را با تمیزکردن قلبت آغازکن،زیرا این امری واجب است.
سپس رو به معرفت آر.وقتی ریشه راازدست بدهی شاخه ها بدردت نمی خورند.وقتی که قلبت ناپاک باشد ،تمیزی اعضاء وجوارحت به هیچ دردی نمی خورد.قلبت را باعمل به قرآن واعضایت را بامطابقت با سنّت تمیزکن.قلبت رامحافظت کن تااعضاء وجوارحت محافظت گردند.درداخل یک ظزف هرچه وجود داشته باشد، به بیرون ظرف ازهمان خواهد ریخت.ازکوزه همان تراود که دراوست
هرآنچه درقلبت باشد،همان به اعضاء و جوارحت سرایت می کند.صاحب تواضع شو.هرقدرتواضع نمائی به همان قدر تمیزخواهی شد،بزرگ شده و مرتبه ات بلندخواهدشد.اگرتواضع نمی کنی ،بدانکه تونادان نسبت به الله،پیامبران،اولیاء وبه احکامِ او،اعمالِ او،قدرِ دنیاوآخرت هستی.
همه اش گوش می کنی امّا هیچ فکرنمی کنی.بعضی وقتها هم همه اش فکرمی کنی امّا هیچ عمل نمی کنی.بعضی اوقات عمل می کنی امّا از اخلاص دور می مانی ،بودو نبودت پیدا نیست.اگربه گفته های من عمل نمی کنی چرا پیش من می آئی؟جای دیگران راهم که درصحبت هستند تنگ می کنی.بدنت اینجا امّا فکرت درمغازه ات،درخانه ات است.آنچه گفته می شود راهیچ گوش نمی کنی وهیچ نمی فهمی.ای صاحب مال ومُلک وقتی اینجا به میان فقرا(صوفیه)می آئی ،مال ومُلکت را رهاکن وبیا.
دربرابرالله ودربرابر ایشان (صوفیه)متواضع وافتاده باش.ای آنکه به نَسَبِ خودفَخر می ورزی،وقتی اینجا می آئی نَسَبِ خودرا رهاکن وبیا.نَسَب واِصالَتِ حقیقی ،تقوی است.
ازحضرت پیامبر(ص)پرسیده شد:
"خانواده شما چه کسانی هستند؟چه کسانی ازاهلِ بیت شما هستند؟"
ایشان چنین جواب دادند:
"هرصاحب تقوی ازخانواده محمّد(ص) است."
پس درآن حال نه با پاهای نَسَبَت،بلکه با پاهای تقوایت بیا.عاقل باش.قدرآنچه را که داری بدان.برای تو صاحب تقوی بودن کافیست.الله عزّوجلّ فرمود:
"درنزدِ الله بلندمرتبه ترین شما،باتقوی ترین شماست." حجرات-سیزده
ای کودک،ای جوان،ای مُسِن و ای مُرید،تازمانیکه لقمه ات را از حرام محافظت نکنی خیری درتونیست.شخصی که لقمه حرام می خورد قلبش سیاه می شود.وآنانکه لقمه های شبهه دار می خورند،قلبهایشان آلوده می شود.درآن زمان نفس هایتان وآرزوهایتان شمارا تشویق به حرام می کنند.نفس وآرزو متمایل به شهوات ولذّات میباشند.درهرحال وکار تلاش می کند تابه اینها برسد.اگرنفست به نان قهوه ای رنگ میل نشان نمی دهد،وازتونان سفیدطلب می کند،به او نانِ بدست آمده از آردِ کاه بده که راضی به نان قهوه ای شود.نفسی که از چیزهائی که درحدّتان نیست اجتناب نمی کندشبیه مرغی است که غذای خودرا از میان زباله ها می جوید.آن مرغ چه تمیزباشدوچه کثیف،همه را می خورد.اگرشخص بخواهدازمرغ استفاده کندبایدآن رادرمرغدانی حبس کرده غذای تمیز به اوداده وبعداگر خواست اوراذبح کرده،استفاده کند.نفست را ازخوردن چیزهای ناپاک دورنگاه دار.به او حرام رانخوران ونپوشان.به آن چیزهای تمیزوحلال رابخوران که ازبنیه اش لقمه حرام پاک شود.اوّل نفست را از حرام وشبهات،بعدهم ازهرچیزی که میلت می کشدوحلال است دورنگاه دار.درجواب این سئوال که:"آیا بخاطرکاری که انجام داده ای آیا می خواهی بمیری؟"
شخص می گوید"خیر،نمی خواهم"از این عمل خودبایدتوبه کرده و وضع خودرا اصلاح نماید.آنکه تابع نفس شده وگناه انجام می دهد می گوید که:"اگرالله توبه را برای من مقدّرنموده بود،توبه کارمی شدم."اوچنین می گویدوتقدیررامحکوم می نمایدامّاتابعیّتِ خودازشهوت ولذّت رامحکوم نمی کند.اودرمیان"انجام خواهم داد"،"بله"،"خیر"هادرحالِ رفت وبرگشت خواهدماندتازمانِ رسیدنِ مرگ.
مرگ ،برخی را ازدکّانش ودرآمدش،برخی را ازمقامش می گیرد.چنین افرادی بخاطررسیدنِ آنیِ مرگ حتّی فرصتِ نوشتن وصیّتنامه پیدا نمی کنند،وازخود،آرزوهای دست نایافته وپولهائی که حسابشان معلوم نیست بجا می گذارند.آنچه که صالحان را از مادّیّات به معنویّات سوق می دهدوآنهارامداوماً محزون نگاه می داردوخوشیِ ایشان را درنطفه نگاه می دارداین منظره است.هرکس که الله عزّوجلّ راشناخت حُزنَش افزوده می شود،ترسش افزون می گردد.ترس و حُزن، این افرادرامشغول می نماید.تاحدّی که نمی خواهندسخنانِ کسی رابشنوندوبا کسی ملاقات نمایند.این اشخاص حتّی مایلند که از دارائی وخانواده خودرهائی یابند.آرزومی کنندکاش بتوانند میراثشان را به دیگران منتقل کنند.ایشان می خواهندکه اخلاقشان تبدیل به اخلاقِ صاحب مُلک یعنی خالق تبدیل شود.پس ازآرزوی نجات از این احوال است که تقدیر ازایشان پیشی گرفته شب وروز محافظتِ ایشان را بعهده می گیرد.پس از این آنها استعفای خودرا به ربّ عزّوجلّشان تقدیم می کنند،عقب نشینی می کنند.سپس معرفت الله برایشان غلبه نموده درون وبیرونشان رامحافظت می کنند.
فتح الموصلی[فتح بن سعیدالموصلی ازبزرگان اولیاءدرسیصدوبیست هجری وفات نموده] به الله چنین مناجات نموده:
"ای الله من،مراتاکی دردنیا نگاه خواهی داشت.من کِی به توبازخواهم گشت.ای الله من،مرا به خودت برسان که ازمخلوقات وازدنیا نجات یابم."
وضعیّتِ توشبیهِ وضعیّتِ پسر حضرت نوح(ع) است.حضرت نوح(ع) به پسرش گفته بود:
"ای پسرعزیزم،به همراهِ ماسوار(کشتی) شو،(پسرش)به اوگفت:به کوه پناه خواهم بردوکوه مراازآب محافظت خواهدکرد."سوره هود-چهل ودو
واعظ به تو می گوید:"بامابیاسوارکشتی نجات شو.توبه او می گوئی که:"من به کوه پناه خواهم برد.اومرا از خفه شدن حفظ می کند."
کوهِ تو،آرزوی طول و دراز توست،حرصِ تونسبت به دنیاست.بزودی مَلَکِ مرگ بسویت خواهت آمد،وتورادرآن کوه گریبانگیروغرق خواهدکرد.
ای بندگانِ الله به من نزدیگ گردید،ازخانه جهالت خارج شوید.شما خانه دینتان رابراساسِ پایه های سالم قرارنداده اید.خانه هایتان نیاز به تکیه گاه دارد.دنیادرقلبتان، عصیان هادرقلبتان...به من اجازه دهید به شمانزدیک شوم وقلبهایتان را تمیزکنم.شمارا با زهد،تقوی،ایمان،معرفت ویا با آب،آبیاری کنم.تازمانی که درکُلّ کُل فانی شوید.درآن زمان است که به ربّتان عزّوجلّ نزدیک خواهیدشد.درآن زمان ذکراواززبانتان نخواهدافتاد.هرکه به این مراتب برسدتبدیل به خورشیدی خواهدگردیدکه مخلوقات راگرم و نورانی می نماید.تبدیل به ماهی خواهدشدکه ایشان را منوّرمی کند.تبدیل به راهنمائی خواهدشدکه راه را به ایشان نشان می دهد.کسانی که به این صفات موصوف شوند،دست مخلوقات را می گیرندوایشان را از گردابِ دنیا به ساحلِ آخرت می رساند.حضرت پیامبر(ص)چنین فرموده اند:
"هنر را از اربابش بیاموزید."
ای وای برتو!به فهمِ خودبسنده کرده میگوئی:"به پیش علمای فقه رفته چه کنم؟"
فکرمیکنی تنهابرای پول درآوردن،خوردن وآشامیدن وازدواج کردن زاده شده ای.
از این راهت توبه کن و برگرد.مرگ، تورابرسرِاعمالِ ناپاکت گرفتارنکند.همه شما مکلّف به سَرفرودآوردن دربرابرتقدیر،امرالهی و مکلّف به تابعیّت ازچیزهائی هستید که خدا امرفرموده،مانندِنواهی و اوامرش وهمه شما مکلّف به صبرکردن دربرابرآنچه برسرتان می آیدهستید.آزارِ همسایه وجفای مخلوقات راتحمّل کنید.زیرادرصبروتحمّل خیرِبزرگ وجود دارد.صبربه همه شما امرشده است.شمادربرابرخودوآنان که زیردستان شما هستند،مسئول هستید.
حضرت پیامبر(ص)چنین فرموده اند:"همه شما چوپان هستیدوهمه شمامسئول آنانی هستیدکه زیردست شماهستند."
دربرابرتقدیرصبرکنیدکه زحمات تبدیل به نعمات گردند.صبراساسِ خیراست.فرشته ها امتحان شده وصبرکردند.پیامبران امتحان شده وصبرکردند.صالحان نیزامتحان شده وصبرکردند.شمابه دلیل اینکه درپی راهِ متصوّفه هستیدنیزمیبایست راهِ ایشان را تعقیب نمائید.مانندِایشان صبرکنید.زمانیکه قلب به مرتبه کمال رسید،توجّهی به آنکه با اوموافقت نموده ویامخالفت نموده، نمی نماید.آنکه را مدح می گوید،آنکه را که می بخشد آنکه رانمی بخشد،آنکه راکه نزدیک می شودوآنکه راکه دور می شود،آنکه راکه قبول میکندوآنکه راکه ردمیکند همه رادریک کفّه قرار میدهد.زیراقلبی که به کمال رسیدمملوازتوحیداست،مزیّن و پرداخته شده با توکّل،یقین،توفیق،علم وایمان است.چنین قلبی راعشق الهی پوشانده است.درچشمانِ اوهمه یکسانند.انسانِ صاحبِ یک قلبِ کامل،حتّی دربرابریک بچّه کوچک نیزتکبّرنمی کند.تواضع وافتادگی راهیچ زمان از دست نمی دهد.
الله عزّوجلّ مشخّصاتِ چنین اشخاصی که اهلِ تصوّف هستندرادرقرآن چنین بیان فرموده:
"دربرابرکافران باشدّت،درمیان خودبا مرحمت هستند."فتح-بیست ونه
کسانی که حائزاین اوصاف هستند،فراترازادراک وعلم خلق هستند :
"آنچه را که شما نمی دانید خلق می کند."نحل-هشت
تمامی اینها ،میوه توحید،اخلاص و صبرهستند.حضرت پیامبر(ص)پس ازصبرش به هفتمین آسمان صعودنموده،مشرّف به دیدارِ ربّش گردیده.ربّش اورا به خود نزدیک گردانیده تمامی اینها پس از آن رخ دادکه پایه های صبرش بخوبی پایه گذاری شد.
تمامی امورخیرزیرپاهای صبرقرار دارند.برای اظهاراهمیّتِ صبرالله عزّوجلّ این کلمه را درآیه تکرار فرموده اند:
"ای انسانها،صبرکنید،پایداری کنید،بیدارباشیدوازخدابترسید که به موفّقیّت برسید."
آل عمران-دویست
ای الله من،مارا ازصبرکنندگان قرارده.مارادرحرف وعمل تابع صبرکنندگان قرارده.پنهان وآشکار،درظاهرو درباطن مارا ازجزء ایشان قرارده.
دردنیاوآخرت به مانیکی عنایت فرما.ماراازعذابِ آتش حفظ فرما.
صحبت چهارم
مُرید درسایه توبه اش هست.یعنی زیرسایه عنایت ربّش عزّوجلّ است.مُرید رهرو است.یعنی کسی است که به سوی مقامات معنوی پرواز می کند.مُرید درکناردرگاه است.یعنی پُشتِ دَر است.در تقرّبی ناپیداست.مریدتنهاباتلاش وغیرت می تواند به مقصدش برسد.تلاشِ آنکه می خواهدبدون انجام عمل به خدانزدیک شود،بیهوده است.
هدفهائی که مانشان داده ایم،هدفهائی نیستندکه نتوان بدانها رسیدیا نادراً به آنها رسید.جضرت موسی (ع)چه زمانی به الله نزدیک شده بود؟اوگرسنگی ،تشنگی وغربت را تحمّل کرد.گَلّه گوسفندان دودختر شعیب (ع)را آب داد.اواین رابه سبب گرسنگی انجام داده بود.وقتی به گلّه آب دادازسَرِحیاوادب به زیردرختی رفته بود.درمقابل کاری که انجام داده هیچ اجری طلب نکرده بود.تقدیرالله وحفاظت الهی اورابا بصیرت نموده بود.نظرِحقّ عزّوجلّ اوراباوقاروجا افتاده نموده بود.سپس حضرت موسی(ع)ازربّش درخواست نموده بود:
"بلافاصله موسی گلّه ایشان رانیزآب دادسپس به سایه رفت وگفت:ای ربِّم من مختاج هرخیری هستم که توبرایم نازل فرمائی." قصص-بیست وچهار
درحالیکه حضرت موسی درچنین وضعیّتی بود،یکی ازدودخترِحضرت شعیب آمده وبه اوگفت که پدرشان اورا فرخوانده.وقتی حضرت موسی وقایعی راکه ازسر گذرانده بود به حضرت شعیب فهماند،اوگفت:"نترس،ازآن قومِ ظالم نجات یافتی."
قصص-بیست وپنج
بعدحضرت شعیب اورابرای چرانیدن گوسفندان خودبکارگرفته ویکی ازدخترانش رانیز به ازدواجِ اودرآورده بود.حضرت موسی لباس چوپانی به تن کرده و شب و روز ازسرِ گلّه جدانشده بود.با انسانهای فقیری که هیجکس صحبت نمیکرد،نشست و برخاست کرده .مُلکِ فرعون وکاخِ اورا فراموش کرده بود.بدین ترتیب او زهدوزندگی دوراز انسانها رایادگرفته بود.قلبش را از مخلوقات تمیزنموده بود.ازاین سالهای دراز چنانکه لازم بوداستفاده کرده خودش را تربیت نموده بود.دریافته بود چگونه مُلکِ فرعون را از قلبش بیرون کند.عالم دنیا راکاملاً ازعالم معنا خارج کرده بود.پس ازاینکه طبق عهدش عمل کرده وبراساس قولی که به حضرت شعیب داده بود،عمل نمود،قلبش وسِرَّش را تقدیم به الله عزّوجلّ نموده بود.به همراهِ همسرش باحضرت شعیب وداع نموده بود.سه فرسخ به سمتِ مَدیَن حرکت نموده بودکه تاریکی شب مسلّط شده بود.همسرش حامله بودو دردهای زایمان شروع شده بود.همسرش ازحضرت موسی چیزی برای روشن کردن اطراف خواسته بود.حضرت موسی خواست سنگ چخماغِ خودرا استفاده کند امّا نتوانست،دراین اثنا تاریکی شب همه چیز را کاملاً فراگرفت وهمه جا تاریک شد.دنیابا تمامِ وسعتش به حضرتِ موسی تنگ شد.در راهی که هیچ نمی شناخت، مانده بودوهمسرش هم درشرایط سختی بود.به جای بلندی رفت و شروع به نگاه کردن به چپ و راستش نمود.درست درهمین زمان بودکه درکنارکوهِ طور چشمش به آتشی برخورد.باشادی به همسرش گفت:
"ازاینجا بجائی نرو،یک آتش دیدم،بلکه ازآن بتوانم تکّه ای بیاورم وازکسانی که آنجا هستندراه را یادبگیرم.وقتی به جائی که آتش بودرسیدندائی شنید که به اوخطاب میکرد.اوبرای برداشتن پاره ای از آتش به آنجا نزدیک شده بودامّا مشاهده کرده بودکه آتش ازدرختی شعله وراست وزمانیکه دستش رادراز کرده بودباحیرت مشاهده کرده بود که درخت به حالت طبیعیِ خود بازگشته نموده.حقّ عزّوجلّ ازجانب این مکان که درجانبِ راستِ کوهِ طورقراردارد،ازدرخت به حضرت موسی ندا نموده ،بااو بدون واسطه صحبت نموده بود.
درخت قبله حضرت موسی شده بود.
حقّ عزّوجلّ به حضرت موسی چنین وحی نموده بود:
"ای موسی بدون شک،من الله هستم،پروردگارعالمیان..."معنائی که دراینجا هست این است: من یک انسان،یک جن ویا یک فرشته نیستم، من ربّ العالمین یعنی الله هستم.فرعون که می گوید"من بزرگترین ربّ شما هستم دروغ می گوید."من الله هستم که جز من ربّی نیست.ربّ تووربّ تمامیِ
زمانها وعالَم ها من هستم.
ربّ ماکسی نیست که قدرتِ تکلّم نداشته ولال باشد.ازهمین روست که درآیتی که باحضرت موسی صحبت نموده تأکیدفرموده است:
"الله قطعاً باموسی صحبت کرد." نساء-صدوشصت وچهار
تکلّم الله تکلّمی است که قابل شنیدن و قابل فهم می باشد.حضرت موسی(ع) زمانی که کلام اللهِ عزّوجلّ را شنیدمانند شخصی شدکه جانش درحالِ درآمدن است وبا صورت بر روی زمین درازکشید.حرفی شنیده بودکه قبلاً هیچ نشنیده بود.این گفتگوئی بودکه قدرت بشری توان تحمّل آن را نداشت.ازهمین رو بود که جناب الله فرشته ای فرستاده بود که حضرت موسی را از زمین بلند کرده،بایک دستش به سینه اووبادستِ دیگرش پُشتِ کِتفِ اوراگرفته بود.درسایه این کار،حضرت موسی توانسته بودبرپا بایستدوبه ربّش گوش فرا داده وآن رادرک نماید.تمامیِ اینها پس ازآن شده بودکه تمامیِ دنیاباوسعتش براوتنگ آمده بودوقیامت کوچک خودراآزموده بود.حضرت موسی منصوب به پیامبری شده بودومسئول شده بودکه به فرعون وقومش رفته وایشان را هشداربدهد.حضرت موسی چنین دعانموده بود:"ای ربّ من گره زبانم رابازکن .بازکن تاسخنانم را دریابند.مرابابرادرم حمایت فرما."
گره زبانش،درزمانی که درکنارفرعون بوددرکودکی رخ داده بود.از اینرونمی توانست فصیح صحبت نماید.وقتی می خواست کلمه ای بزبان بیاورد،مَکث کرده وتلاش می کرد حرفهای آن کلمه راتلفّظ کند.درمدّت زمانی که او میتوانست یک کلمه راتلفّظ کند،دیگری می توانست هفتادکلمه تلفّظ نماید.علّت این واقعه چنین بود:
"یک روز در زمانی که موسی هنوز صفل کوچکی بود،همسرفرعون ،آصیه او راپیش فرعون آورده بودوبه فرعون چنین گفته بود:این نورچشمانِ تو و من است.مطلقاًاورانَکُش." فرعون هم او را گرفته و بغل کردامّا حضرت موسای کوچک ریشِ اوراگرفته وبه شدّت کشید.فرعون عصبانی شدوفریادزد: همین است آن کودکی که کاهنان خبرداده اند.سبطنتِ من بدستِ اوویران خواهدشد.حتماً لازم است که اورا بِکُشَم."سپس آصیه به فرعون گفت:"اوهنوز طفلی است که متوجّه اعمالش نیست."
فرعون امرکرد دوسینی آوردند دریکی زغالهای آتشین ودر دیگری مروارید باشد.
می خواست حضرت موسی را امتحان نماید.میخواست بفهمدآیا موسی ریشِ اورا دانسته کشیده یا نه؟ آصیه گفت :اگراودستش رابسوی سینی حاوی مروارید درازکند،اورابکُش.امّااگرفرقِ بینِ آن دورا ندانسته و بسوی سینی زغال آتشین دست دراز کند اورا نکش.هردوبرسَرِ این توافق کردند.هردوسینی را روبروی حضرت موسی گذاشتند.حضرت موسی دست به سوی سینی زغال دراز کرده وتکّه ای زغالِ گداخته برداشته وبه دهانش گذاشت.وبا سوختنِزبانش شروع به گریه کرد.براساسِ این آصیه به فرعون گفت:"من به توگفتم که اونادانسته آن کار را انجام داد."پس ازروشن شدن این موضوع، فرعون ازکشتنِ حضرتِ موسی منصرف شد.
الله حضرتِ موسی رادرکاخِ فرعون تربیت نموده است.الله سپس گرهی که برزبانِ حضرتِ موسی بوده راگشوده اورا از غم وغصّه نجات داده واز جائی که هیچ تصوّرنمی کرد به اورزق داده.
"هرآنکس که از الله بترسد،الله برای اوراهِ نجاتی خلق نموده و به او ازجائی که تصوّرش رانمی کند رزق می رساند.هرکس به الله اعتماد کند،او را الله کفایت می نماید.." سوره طلاق-دو-سه
اگرانسان بتواندقلبش راوصفای آن راحفاظت نماید،ندای حقّ عزّوجلّ را ازشش جهت می شنود،ندای هرپیامبر،هرولی،هرصدّیق را می تواندبشنود،درآن زمان به خدا نزدیک میشود.درچنین وضعیّتی نزدیک شدن به خدا مانندِ حیات یافتن، و دورشدن ازخدامانندِ مُردَن می باشد.تازمانیکه الله ندای اورا اجابت می نماید،او وَقعی به از دست رفتنِ دنیا،گرسنگی،تشنگی نمی نماید.
به احکامِ الله،صاحِبِ حکمت،رضا نشان دهید.حقّ عزّوجلّ به شما صبر را امر نمود.
درآن صورت شما هم صبرکنید.الله به طورِخاص به پیامبرانش وبه طورِعامبه شما امرِ به صبرنموده است.چیزی که به او امر شده به شما نیز امرشده است:
"درآن صورت توهم مانندِرسولانِ صاحب عزم صبرکن." احقاف-سی و پنج
ای محمّد(ص) مانند پیامبران پیشین که دربرابرآنچه ازامتحانات واذیّت هاکه برسَرِخودشان ،خانواده هایشان،فرزندانشان، اموالشان وامّت هایشان آمده تحمّل نموده صبرکردند،تو هم صبرکن.چفدرتحمّلتان کم است،دربرابرشنیدن یک کلمه ازدوستتان نیز صبرنمی توانید نمائید.عذرهیچکس راقبول نمی نمائید.سخنان،افعال واخلاق حضرت پیامبررا یادبگیریدوازآن تبعیّت نمائید.ازراهی که اورفته بروید.سنگینی های اوّلیه را ازسَرِراه بردارید که درنهایت برای شما راحتی بیاید.درآغازسختی ،درآخرآرامش هست.درآغازبه پیامبرمان(ص)دورشدن ازمخلوقات یادداده شده وآنرا برایش دوست داشتنی گردیده شد.درآن زمانهای خلوت بعضی صداها می شنوید که می گفتند"ای محمّد".درآغازبدلیل عدم اطّلاع ازمنشأ آن صدا،ترسیده وفرارکرد.مدّتی بعدمتوجّه شدکه آن صداچیست وبه خلوت خود ادامه داد.سپس بدلیل عدم شنیدن آن صدا،محزون شدوکوهها برای او تنگ آمد.کم مانده بودکهخودرا از بلندی پرتاب کند.
همانطورکه بنظرمیرسد،اوّلش ازآن صدافرارنموده سپس هم آرزوی آن رانموده بود.
اوّلش ناراحت شده بودسپس هم باهمان صدابه آرامش رسیده بود.
مُرید یعنی طلب کننده حقّ.مرادوآنکه موردطلب است،حقّ است.حضرت موسی(ع)مریدبود.امّا پیامبرمان (ص) مُراد بود.حضرت موسی(ع) درسایه وجودحقّ ماند.اورا بربالای طورسینا خواست ببیند.پیامبرمان(ص) بدون اینکه طلب دیدارحق کند،حق ذاتِ خودرا به وی نشان داد.قبل از اینکه اوبخواهد حقّ اورا خواست و اورا به خودنزدیک نمود.و او(ص)چیزی رادیدکه به دیگران نشان داده نشده بود.حضرت موسی(ع) طلب دیدارحق نمودواین نصیبِ اونشد.زیراچنین امکانی دردنیا به او داده نشده بود.از این رو تنبیه شد،باافتادن و غش کردن.
امّا حضرت پیامبر(ص)قدرش رادانست.تلاش وسعی کردوصاحب تواضع شد.دربرابرربّش ادبش را از دست نداد،چون غیرازحق عزّوجلّ رافراموش نموده وطلب دیدارِحقّ رانفرمود،بدون اینکه بخواهدمظهراین نعمت گردید.اودراین خصوص تَک بود.حرص و طمع رفتارهای مذموم هستند.به آنچه الله برای شما قسمت نموده راضی باشید.آنکه صبرکند واصل خواهدشد.قلبِ صبرکننده،غنی میشود.فقرش ازبین می رود،آنچه وظیفه توست دوری ازمخلوقات وخلق است.تنهائی بهتراست ازدوستیِ بادوستانِ بَد است.دیده شده که برخی از صالحان درکنارخودسگ داشته اند.وقتی از ایشان سبب آن را پرسیدند در جواب گفته اند:" سگ، بهتراز دوستِ بداست." وچراخلوت راترجیح ندهندصالحانی که قلبهایشان با اُنسیّتِ ربّ عزّوجلّ پرشده؟وچرا قاطی خلقی شوند که می دانند درمیان آنهارفتن جزسیاه شدن قلبهایشان نتیجه ای ندارد.اوضرروفایده هردو را از ربّ می بیند.
شرابِ قُرب(نزدیکی به حق) درقدح های ایشان است.لطف برای ایشان خواب است.سخن به قلبهای ایشان خطاب می کند.واصل شدن به اسرار بهشت ایشان است.وصولِ به اسرار،بهشتِ ایشان است.ایشان درمقایسه با خلق،دیوانه هستند.ایشان نزدخلق دیوانه هستندامّا درنزدِحقّ عزّوجلّ ،ایشان اولیاء هستند.صاحب علم و حکمت هستند وعاقلانند.آنکه می خواهدصاحب زهدباشد چنین باشد.وگرنه خودرابیهوده خسته نکنند.
ای کسی که زورکی تلاش می کنی،چیست این؟به کجا می روی؟این کار با روزه گرفتن در روز و نماز خواندن درشب انجام شدنی نیست.باخوردن فراوان وباپوشیدن فراوان هم این کار نمی شود.تانفسِ خود وهوای خودراتربیت نکنی، این کارشدنی نیست.علمت را بیفزای.اخلاقت رانیکوکن.ای وای برتو،صمیمی باش ،اخلاص را از دست مده.غیرت کن به مقصودت نزدیک شو،بالا برو.اوازتو راضی شد.توهم از او راضی شو.وعجله کن تاحقّ عزّوجلّ کارت را تکمیل نماید.
ای الله من،کارهایمان در دنیا وآخرت را به تو حواله کردیم.مارا واگذار به نفسمان یا یکی از مخلوقاتت مفرما.دردنیا وآخرت به ما نیکی عطافرما.ما را از عذابِ آتش حفظ فرما.
صحبت پنجم
الله عزّوجَلّ دریکی از حدیثهای شریف قدسی چنین فرموده است:
"ادّعای کسی که می گوید مرا دوست دارد امّا با رسیدنِ تاریکیِ شب، بدنِ غافلش به خواب می رود دروغ است."
اگربه واقع ادّعا می کنی که الله را دوست داری،قبل ازتسلّط کاملِ خواب ،اَصلاً نخواب.مشغولِ عبادت شو.کسی که دوست دارد خسته است.آنکه مورد دوست داشتن واقع می شود راحت است.دوستدارنده،خواهنده است.آنکه مورد دوست داشتن واقع شده کسی است که مورد طلب واقع شده.حضرت پیامبر(ص) فرموده اند که:
"الله عَزّوجَلّ چنین فرموده اند: ای جبرائیل من آن راکه ادّعا می کند مرا دوست دارد را امتحان می کنم.تاآنکه حتّی برگهائی ازمحبّتِ غیرِ من که درقلبِ او موجود باشد ریخته شود.بدین صورت عشقِ واقعیِ الهی محقّق می گردد.خستگی بنده ای که من دوست داشته باشم خیلی بیشتراست.درقلبِ اوغیرِ من کسی نمانده است.او به عهدِ من وفانموده است.توبه او به من رسیده است.او میهمانِ من است.به میهمان کار نمی دهند بلکه از او پذیرائی می کنند.اورا بر زانوانِ لُطفم نشانده برسفره فضیلتم می نشانم به اوتا حدّ زیادی نزدیک می شوم.عشقِ او عشقِ واقعی است.ازصدای آنکه برای تظاهرنماز می خواندخوشم نمی آید.ازصدا ودعای کسی که برای رضای من عبادت می کندخوشم می آید.شایداگرقلب کسی که مرادوست داردپاک باشد،درطولِ زمان تبدیل به کسی شودکه دوست داشته می شود.به این مقام با ادای واجبات می توان نائل شد.نباید تابع هوی و هوس شد.بایدصاحب تقوی وزهدی کامل بود.واین تنها بابریدن ماسَوی(=ماسَوا) ازقلب وبیرون انداختن آنها قابل دسترسی است.دربرابرنفس ،هوی وشیطان ،باید مخالفت نمود.قلب می بایست ازخلق ومخلوقات تماماً پاک گرددتا مدح و ذمّ(خوش گوئی کردن ویا بدگوئی کردن مردم در حقّ شخص) به یک شکلِ واحد درآیند.تا،دادن و ندادن ،سنگ وخاک،برای آن شخص مساوی گردند.تنها زمانی که اینها به جا آورده شوند، مقصدحاصل شده است."
آغازِ راه با گفتن لااله الالله شروع می شود.وانتهای راه نیز ندیدن فرقی میانِ طلاونقره است.کسانی که قلبشان بسته ومتّصل به الله عزّوجَلّ شده کسانی هستند که به این مقصود رسیده اند.ستایش و هجو،مریضی وسلامت،ثروت و فقر،رو به دنیا نمودن و ازآن روگرداندن ،هرکس که اینها درنزدِ او یکسان باشند می توان گفت که اونفسَش را کشته است.دربرابرچنین شخصی ،شیطان رام شده است .دنیاواربابِ دنیا درقلبِ او حقیرجلوه می کنند.اوازدنیاو از اربابِ دنیا روبرگردانده وبسوی سرور و مولایش برگشته است.اواز میانِ خلق راهی یافته وبسوی مولایش روگردانده .خلق درچپ و راستِ این راه صف کشیده اند،برای او راه باز می کنند.هیبتِ آتشِ راستی وسِرّ اوایشان رافراری می دهد.درآن زمان است که او را به نامِ "بزرگ" درعالَمِ ملکوت خطاب می کنند.تمامیِ مخلوقات زیرپاهای قلبِ اوهستند.باسایه او درسایه سار قرار می گیرند.
رفتاری نشان مده که گویا صاحب چیزی هستی،که درواقع نیستی.دراین صورت ازراهِ متصوّفه دورخواهی شد.نفسَت برتوغلبه کرده ،خلق و دنیا واردقلبت شده.تو به این دو بیش از الله عزّوجَلّ اهمیّت وارزش قائلی.اگر می خواهی به اهدافی که اشاره کردم واصل شوی قلبت را از همه چیز پاک کن.
ای وای برتو!وقتی یک لقمه ات ضایع شدویا یک دانه از انبارت گُم شد قیامت به پا می کنی.به ربّت عزّوجَلّ اعتراض می کنی.غضبت رابرسَرِ خانومت وبچّه هایت خالی می کنی.به دینت وپیامبرت فحش می دهی.شایداگرشخصِ عاقلی بودی درحضورِ ربّت عزّوجَلّ لال می شدی.تمامی تصرّفات و افعالِ اودر حقّ خودت را به شکلِ نعمت می دیدی.
ای وای برتو! گرسنگی گرسنگان ،برهنگی برهنگان ومریضی مریضان وسختیِ آنان که در زندانند را تجسّم کن.درآن زمان است که آن سختی که بر سرت آمده را نعمت دیده و شکرخواهی کرد.در روزِ قیامت سختی هائی را که برسَرِاهلِ قبورخواهدآمدرابیادآور.
نگاه الله عزّوجَلّ به خودت وآنچه برایت نوشته را بیادآور.درآن زمان است که ازاو حیا خواهی کرد.وقتی سختی برسَرَت می آید، گناهانت را بیادآور،بلافاصله کن و به نفسَت چنین بگو:
"بخاطرِگناهی که انجام داده ای حقّ عزّوجَلّ این سختی را به توداده."
شایداگرازگناهانت توبه کنی وازحقّ عزّوَجَلّ بترسی هرسختیت دفع گردد، به راحتی میرسی.
الله عزّوجَلّ چنین فرموده اند:
"هرکس ازالله بترسد،الله برای اوراهِ نجاتی بوجودمی آورد،وبه او ازراهی که امیدی بدان ندارد روزی می دهد.هرکه به الله اعتمادکنداو برایش کافی است."سوره طلاق-دو و سه
آنکه عاقل است صمیمی می شودواصلاً متوسّل به دروغ و دغل نمی گردد.دروغ را رها کن و راستی را ترجیح بده.درحقّ ثبات کن و به صبر بچسب.
شکایت وناله کردن را رهاکن.ناسپاسی مکن.شُکرشعارت باشد.ناخشنودی رانه بلکه صلح را ترجیح بده.شک کردن را رها کن.به علمِ قطعی متمایل شو.زمانیکه شکر کرده وناسپاسی را رهاکنی،زمانیکه ناخشنودی را رهاکرده به آرامشِ مبتنی برعلم برسی ،به توچنین گفته میشود:
"آیا الله برای بنده خودکافی نیست؟"زمر-سی وشش
وای برتو، تو دریک هوس توخالی هستی.این کاربا اعضای بدن محقّق نمی گردد.اوّل قلب می بایست واردیک سری کارهاگردد.سپس بدن، آن کارها را تعقیب نماید.
پیامبرمان(ص) چنین می فرمودند:
"زهد اینجاست،تقوی اینجاست،اخلاص اینجاست."
ایشان هنگامی که اینها را می فرمود به قلبش اشاره می نمود.
آنکه نجات می خواهد زیرپای مشایخ باشد.خوب،صفاتِ این مشایخ چیست؟ایشان کسانی هستند که دنیاومخلوقات را رهاکرده وبا ایشان وداع نموده اند.ایشان همه آنچه که بین عرش و فرش وبین آسمانها و زمین است را ترک نموده اند.ایشان با تمامی اشیاء ،وداعی بی بازگشت نموده اند.زیرا ایشان باتمامی احوالاتشان با ربّشان عزّوَجَل دریگانگی هستند.آنکه می خواهدقبل ازبیرون کردن نفس ازبینِ خودوحقّ عزّوَجَل با ایشان باشد،درهوسی توخالی و درهذیان است.موحّد واقعی و صاحبِ زهد در دستِ خلق چیزی نمی بیند،ازایشان توقّعی ندارد.اوتنها ازحقّ عزّوَجَلّ امداد می خواهد.
ای اهلِ دنیا، چقدرهم همه شما نیازداریدکه به این سخن گوش فرا دهید.بسیاری از زاهدان بندگیِ خلق را می کنند وبا ایشان شریک هستند.
ای شخصِ صاحب اخلاص ،ازدستِ شرک به درخانه ربّت جَلَّ جلالُهُ فرارکن.در کنارآن در بایست و توجّهی به سیلِ آفات مکن.اگراز خلق اذیّت وآزاری به توبرسد ،محکم به آن دَر بچسب.درحدّی که توحید داشته باشی و درحدّ راستی ات،آن آفات دفع خواهندشد.وقتی آفات به توهجوم آوردند،آنچه وظیفه توست این است که ثبات نشان دهی.درآن زمان آنچه برای تو لازم است،خواندنِ این آیات است:
"الله مؤمنان راهم در دنیاوهم درآخرت،درسخنِ درست، ثابت می گرداند."ابراهیم-بیست وهفت
"دربرابرایشان الله برای توکافیست.او شنواست،او داناست." زمر-سی و شش
این سخن را بسیار بر زبان آور:
"غیرازالله که بزرگ و متعالی است هیچ صاحب قدرتی وجود ندارد."
حق را بسیار تسبیح کن،ازاوطلب عفوکن.خالق عَزّوَجَلّ را بسیارذکرکن.
تنهاباصدق (راستی) می توانی ازلشکرآفات،ازنفس،ازهوی و ازشیطان محفوظ
بمانی.چقدرهم زیاد به شما می گویم امّا شما نمیفهمید:
"هرآنکه راکه الله هدایت کند،اوراه درست رایافته."اسری-نودوهفت
"هرآنکه راکه الله گمراه کرده،دیگرکسی نمی تواند به راه راست هدایت کند. "
اعراف-صدوهشتادوشش
حضرت پیامبر(ص)برای هدایت آنانکه گمراه شده اند آرزو می فرمودبه ایشان چنین وحی گردید:
"توآنانکه که دوست داری را نمی توانی به راه راست هدایت کنی.تنها الله آنکه رابخواهد هدایت می نماید." قصص-پنجاه وشش
ازاین روست که فخرکائنات(ص) چنین فرموده اند:
"باهدایت فرستاده شدم.امّا هیچکس را خودم نمی توانم هدایت کنم."
وسوسه ابلیس وسیله ای برای گمراهی است امّابه خودیِ خودتنها عامل نیست.آنکه به شمشیربُرَندگی وبه آتش سوزندگی می دهد الله است.عامل سیرشدن درخوردن نیست،ازخاصیّتی است که الله به آن بخشیده است.تشنگی را آب برطرف نمی کند،آن خصوصیّتی است که الله بدان بخشیده است.این مثالها را می توانیم زیادکنیم.
الله است که صاحبِ تصرّف برتمامی اشیاء است.
تمامی اینها عواملی است که الله اراده نموده اند.وقتی حضرتِ ابراهیم(ع) به آتش انداخته شد،الله جَلَّ جَلالُهُ ،وظیفه آتش را ابطال نموده و آن رادربرابر حضرت ابراهیم سردوسلامت نموده بود.
درخبرصحیحی،حضرت پیامبر(ص) فرموده اند:
"در روز قیامت آتشِ جهنّم چنین می گوید:"ای مؤمن ،نورتوآتشِ مراخاموش می کند،نورت را به سوی دیگری برگردان."
شاعرمی گوید که:
بَرده نادان ،باچوبِ فَلَک کُتَک زده می شود
برای آزاده اشارتی کافیست، او ستوده می شود.
ای بندگان خدا ،نمازهای پنجگانه را دروقتش اَداکنید.شروطش راو رُکونَش را بجاآورید.آیااین سخنِ الله عَزَّوجَلّ را نشنیدی که:
"ای وای برحالِ آن نمازگزارانی که از نمازِخودغفلت می نمایند." ماعون-چهاروپنج
ابن عبّاس(رضی الله عنه)چنین گفته است:
"والله آنها نمازراترک نکرده بودند،تنها زمانِ نمازرابه تأخیرانداخته بودند."
توبه کنید،الله برشما رحمت کناد.درتوبه تان صمیمی باشید.توبه کنید ای اهلِ عصیان.ای آنانکه وقتِ نمازتان رابه تأخیرمی اندازید،توبه کنید. توبه کنید ای آنانکه تفسیرهای شیطانی می کنید.
ای آنانکه خودتان،خودتان راگول می زنید عصیان نکنید،عاصی نباشید.آیا آنان را که بخاطرصبرنکردنشان در دنیا به خلق دستِ گدائی دراز کرده اندوبافقروشقاوتِ قلب مجازات شده اند را ندیده ای؟
در روزِقیامت نیزایشان باآتشِ جهنّم مجازات خواهندشد.تمامی اینها با انباشتِ گناهانِ کوچک صورت گرفته است.ازانتقامِ خدا بازهم به خودش پناه می بریم .ای الله من مارا عفوکن به ما عافیت عنایت فرما.با ما نه به عدالت،بلکه با حِلم وکرمَت معامله فرما.ما را مرزوق به خشنودی خود فرما.آمین.
***
حضرت پیامبر(ص) چنین فرموده اند:
"الله عزّوجَلّ درجهنم زَبانی ها راخلق نموده اند.آنهاازدشمنانِ خدا که کافران هستندانتقام می گیرند.وقتی الله خواستند یکی از آن کافران رابه جهنم بیندازندبه زبانی ها می فرماید بگیرید این را.هفتادهزار زبانی براساس این اَمر بر روی کافر می پرند.زمانی که کافربدستِ یکی ازایشان می رسدمانند روغنی که بر روی آتش قرارگیرد ذوب می شود.در دستِ زبانی جز روغن ،چیزی باقی نمی ماند.سپس الله عزّوجَلّ آن کافررا به حالت اوّل برگردانده وزبانی ها اورابا زنجیری ازآتش می بندند.درحالیکه گردنش و پاهایش به هم زنجیر شده ،او را به جهنم می اندازند."
یکی ازکساتی که صحبتهای اوراگوش می داد پرسید:
"خواطیر چیست؟" ایشان چنین جواب دادند: "چگونگی خواطیر را توچگونه می توانی بفهمی که؟ خَواطری که به قلب می آیند(صداها،افکار،اندیشه ها)ازشیطان،ازطبیعتِ انسان،از هَوی واز دنیاست.
ذکرِ درویش همان چیزی است که درفکرِاوست.تو ببین تابع کدامیک از اینها هستی.
صدائی که ازحقّ عزّوجَلّ می آید مخاطبش قلبش است.
الله تعالی چنین فرموده اند:" به الله پناه می بریم ازاینکه جز امانات خودمان،چیزی را ازدیگران بگیریم وگرنه ما ازظالمان خواهیم شد." یوسف-هفتادونه
تا زمانی که الله عزّوجَلّ را ذکرمی کنی قلبت بانزدیکی اوپُرشده و سَرریزمی شود.وسوسه های شیطان، هَوی ونجواهای دنیابه سرعت ازتوفرار می کنند.زمانی که نفسَت،هوایت،شیطانت،نجوای دنیایت و وسوسه هایت روبرگرداندند،اوّل ندای آخرت،سپس ندای فرشته را میشنوی وسپس مشرّف به ندای حقّ عزّوَجَل می شوی.هدفِ توهم همین باید باشد.
ای ملّت،
حقّ عزّوجَلّ نعماتِ خودرابه شماعرضه می دارد تاشکرگزاران و ناسپاسان روشن گردند.اطاعت کنندگان ویا عصیان کنندگان معلوم شود.باخودپسندی و مَحِ خود،خودرامطرح نکنید.حتّی یک عیبِ مخفی هم نباشید.با این هم خوشحالی نکنید،دیریازود حیله تان آشکارخواهدشد.
الله از او راضی باشد،شبرحفی چنین می گفت:
"ای الله من،توبه من نعمتی بالاترازقیمتِ من احسان فرمودی.نامم رابلندو مرا در میانِ انسانها مشهورنمودی.ای اللهِ من،در روزِ قیامت مرا درمیانِ ایشان رسوا و رذیل مگردان.من می دانم که یک عیبِ نهانم و با خودستائی ،خودم رامطرح نموده ام."
ای جوان!
با نفاق،بازیبا سخن گفتن ،باروی زیباوغیره نمی توانی به حقّ عزّوَجَلّ واصل شوی.همه اینها از نفسِ توست.ازوسوسه های شیطان وآرزوی مطرح شدنت است.تودنیاوخلقش راطلب می کنی.تصوّرت وظنّت را درباره دیگران نیک گردان،دست ازخودپسندی بردار.کارت رامخفیانه انجام بده ونَفسَت راحقیرببین.براساس این حال ادامه بده.تازمانی که به توچنین خطاب شود:
"توکه هستی؟پدرت کیست؟دیگرازنعماتی که به تو دادیم سخن بگو."
ای دوستداران،ای مریدها!
ازواصل نشدن به حقّ عزّوَجَلّ بترسید.اگربه اوواصل نشوید وبه او نرسید،به هیچ- چیزنخواهدرسید.الله عزّوجَلّ به عیسی بن مریم(ع) چنین وحی نموده است:
"ای عیسی،بپرهیزاز به من نرسیدن.اگربه من نتوانی برسی یعنی به هیچ چیز نرسیده- ای."
حضرتِ موسی(ع) درمناجاتی که با ربّش داشته چنین گفته :
"ای ربّم به من توصیه ای بفرما.ربّش به اوگفت که: به تو، خودم و طلبِ خودم را توصیه می کنم.و او این راچهاربار تکرار فرمود.حضرتِ موسی چهاربار ازربّش توصیه درخواست نموده بودوربّش هرچهاربارهمان توصیه راتکرار فرموده بود."
الله تعالی به حضرتِ موسی چنین گفته است:
"به تو ،اطاعتِ به خودم،وعصیان نکردنت را توصیه می کنم.به تو توصیه می کنم که طلب نمائی که به من نزدیک شوی.به تو توصیه می کنم مرا به یگانگی بشناسی.برای من تلاش کنی وازغیرِمن روی برگردانی."
ای مُریدها!
به فقیریتان صبرکنید.شمادردنیاوآخرت ثروتمندهستید.حضرت پیامبر(ص)چنین فرموده است:
"روزِقیامت،فقرا نزدیکِ به الله می نشینند."
فقرادرکنارِخدا می نشینند.امروزباقلبهایشان فردا با قالبهایشان درکنارِاو می نشینند.
کسی که محتاج به الله است ازدیگران روی برمی گرداند.قلبهای ایشان باعطرهای دل انگیزوبخورها پوشیده شده است.غیراوراقبول مکن.مانندفرموده حقّ تعالی درمورد حضرت موسی باش:
"ما قبل ازآن شیرِ شیردهندگان(دایه ها) را براوحرام نموده بودیم."قصص-دوازده
زمانی که قلبِ صمیمی شده حقّ راشناخت،غیرِاورا انکارمی کند.به اودلگرم می شود ازغیرِاودلسرد میشودوبدین ترتیب یک قلب با حقّ آرامش یافته باغیرِحقّ خسته می شود.
ای ملّت!
مرگ را،وپس ازآن را بیادآرید.حرصِ جمع کردنِ مال در دنیای فانی را رهاکنید.آرزوهایتان را کوتاه کنید.حِرصِتان را کم کنید.بیشترین چیزی که به شما ضررمی رساندآرزوی طول و درازاست و حرصِ زیاداست.
حضرت پیامبر(ص) چنین فرموده اند:
"وقتی فرزندِآدم مُرد واو را داخل قبرنهادند،چهارمَلَک حاضر میشوند.یکی ازفرشتگان دربالای سَر،دیگری درسمتِ راست،دیگری درسمتِ چپ یکی دیگرهم پائین پایش می ایستند.آن فرشته که درسمتِ راستش ایستاده می گوید: ای فرزندِ آدم اموالت رفت،با اعمالت تنها ماندی.آن فرشته که درسمتِ چپ ایستاده می گوید: ای فرزندِ آدم،شهوت ها گذشت،اطاعت باقی ماند.آن فرشته که پائینِ پایش ایستاده می گوید: ای فرزندِ آدم خوش به حالت،روزی حلال درآوردی وبه خدای قدرتمنداطاعت کردی."
ای مردم!
به این نصیحت ها گوش کنید،مخصوصاً نصیحت های الله را،نصیحت های پیامبر(ص) راهم گوش کنید.ای اللهِ من ،توشاهدباش که من برای خوبی ایشان خیلی تلاش کرده ام.ای اهالی گوشه نشین،بیائیدوحتّی اگرشده یک کلمه ازحرفهای مرا بگیرید.
بامن یک روزویا یک هفته بسربَرید،بلکه چیزهائی یادبگیریدکه به نفعِ شما خواهدبود.
وای برشما،برخی ازشمادرپی هوس وخواسته های پوچ افتاده،درمعابدتان به خالق عبادت می کنید،این کاردرتنهائی و با درجهالت نشستن امکان پذیرنیست.
ای وای برتو،تحصیلِ علم کن.ازپیِ عالمان جدامشو.دراین راه چنان رهروی کن که پاهایت توانِ حملِ تورادیگرنداشته باشند.اگردرطولِ راه به عجزرسیدی بنشین.وقتی راه می روی باقالبت،سپس باقلبت راه برو.بلکه درونت وبرونت باهمان صمیمیّت باشدتابه الله عزّوَجَلّ تقرّب حاصل شود.بلکه به او واصل شده و به او برسی.
ای جوان!
وقتی داخل تخم مرغ مانند جوجه ای هستی،ادعای خروسی نکن.تازمانیکه اخلاقت جانیفتاده حرف نزن.صبرکن،اوّل پوسته تخم مرغی که درونش هستی تَرَک بَردارد
اوّل مانند جوجه ای باش که زیرِ بالِ مادرت،خودراگرم کنی.سپس به زیربالِ پیامبران بروکه بردهانت غذا نهاده شود.بدین ترتیب ایمانت تقویت می شود.زمانیکه خوب شدی وحالِ خوب درتوزیادترشدازفضائل ربّت عزّوجَلّ یکی یکی دوتادوتا شروع می کنی به خوردن.درآن زمان است که برای مرغها خروس می شوی وآنهاراتغذیه می کنی.زمانی که بنده جا افتاد،سنگینیِ خلق را حمل می کند و قطبِ ایشان می گردد.
حضرت پیامبر(ص) چنین فرموده اند:
"آنکه اوّل یادبگیرد،سپس یاد دهدوبا آنچه که یادگرفته عمل نمایددر عالمِ ملکوت اورا با لقبِ "بزرگ" می خوانند."
من فرمایش امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب(کَرّمَ الله وَجهه) را می گویم:
"دردوطرفِ من پرچم هست.اگردرشما اهلیّت وجود داشت،درهای اسرار را قفل نمی زدم،بازمی کردم.قفل های آن را من ساختم.امّا سِرّ من،مرا برای بازنکردن این قفل ها تا رسیدنِ اهلش تحت فشار قرار می دهد."
آنکه درکنارت است را محافظت نما.اگرخواسته شود افشا خواهی شد،هرسِرّی که صاحبِ آن هستم راممکن نیست برای شما بتوانم بازکنم.زیرا بعضی از احوال،توضیح پذیرنیست.
ابنِ سمعون(رضی الله عنه) چنین گفته است:" ایمان از نظرمن ،ولایت است.کسی که چیزی ورای این دارد ،یعنی اضافی بیمورد دارد."
کسانی که بااین حرف عمل نموده اندوبه آن ایمان آورده اندخدمتگزاران حکمت شده اند.ایشان به رهبری کتاب وسنّت تبعیّت نموده اند.وهیچگاه ایشان ازحدودی که کتاب وسنّت رسم نموده فراترنمی روند.ترسِ من اینست که یک ایمانِ خشک واسلامِ خشک داشته باشی به همین دلیل ترسَت را،روضه ات را،نمازهایت راوسَحَرَت را بیفزا.
اهلِ تصوّف برای رسیدن به این اهداف بسیارتلاش صرف نموده اند.خورشید،سایه ایشان،ستاره ها و ماه،نورایشان شده است.ایشان ازآب دریاچه نوشیده اند،به میانِ وحوش رفته اند.قبل ازاینکه به حق واصل شوی تلاش کن با اطاعت به او نزدیک شوی.باجرأت نشان دادن به الله،باعصیان کردن به الله به خودتان ظلم نکنید.
ای الله من،به ما اطاعت نصیب فرما.مارا از عصیان کنندگان به خوت قرار مده.
به ما دردنیاوآخرت نیکی نصیب فرما.مارا از عذابِ آتش محافظت فرما.
صحبت ششم
خوابروی(درخواب راه رفتن)را،غیبت واسراف را رهاکنید.با نزدیکانتان،همسایه ودوستانتان بدونِ دلیل،زیادننشینید.زیراچنین اعمالی،آرزوهائی گذراست.دروغ وغیبت بینِ دوفرد واقع می گردد.هیچکدام ازشما تاخودوخانواده اش احتیاجی نداشته باشندازخانه خارج نشوید.تلاش کن اوّلین حرف واوّلین کار ازتوآغازنگردد.سخنِ تودرحُکمِ پاسخ باشد.اگرپاسخِ سئوالی که ازتوشده به مصلحتِ تووپرسش کننده باشدپاسخ بگو وگرنه پاسخ نده .وقتی به برادرمسلمانت در راه برخوردنمودی از اونپرس ازکجاآمده وبه کجا می رود.شاید بدلیل اینکه نخواهدبه توبگویدمجبورشود دروغ بگوید.به این ترتیب توتشویق کننده اوبه دروغ خواهی بود.ازفرشتگانِ کاتب که درسمتِ راست وچپِ توهستند خجالت بکش.تنهاکارهائی راانجام بده که درروزقیامت باعث خوشحالی توخواهدشد.الله را بسیارتسبیح کن.بسیار قرآن بخوان.سخنانی صرف کن که به مصلحتِ خودت وخلق باشد.ایشان هم اینهارابه نفعِ تودرحُکمِ کارهای مثبتِ تو ثبت نمایند.بسیاراشک بریز.الله را به یگانگی بخوان تاکلام کاتبان تقویت گردند.سپس فرشتگانِ کاتب را به درب بنشان وخودبه حضورِ ربّت عزّوَجَلّ واردشو.آرزوهایتان درباره دنیاراکوتاه کنید.مرگ راازبرابرچشمانتان هیچ جدانکنید.هریک ازشماوقتی به برادروخواهرِ دینیِ خودرسیدبااو وداع کندوسلامی به اودهدکه سلامِ شخصِ وداع کننده باشد.کسی که ازخانه خارج می شودنیزقلباً ازخانواده خود وداع کند.بلکه فرشته مرگ او را به اجلش می خواند.احتمالِ این هست که دیگربرگشتی به خانه نباشد.به همین سبب است که حضرتِ پیامبر(ص)فرموده اند:
"هیچکدام ازشما بدونِ اینکه وصیّتش زیر سرش باشدنخوابد."
هرکدام ازشماقرضی برعهده داشته وقدرتِ پرداختِ آن را نداشته باشدبلافاصله آن راپرداخت نماید.پرداختِ قرضش را به تعویق نیندازد.زیراممکن است اَجَل امکانِ این تعویق راندهد.کسی که باتوانِ پرداختِ قرضش آن راپرداخت ننمایددرواقع به نفسَش ظلم نموده.زیراحضرتِ پیامبر(ص) فرموده اند که:
"تعویق انداختنِ پرداختِ قرض برای کسی که ثروتمنداست،ظلم است."
اهلِ تصوّف عادت به صبرنموده اند.ایشان مثلِ شما ناله نکرده وشکایت نمی نمایند.برسرِبرخی ازایشان هرروز بلای تازه ای می آمد.روزی که بلائی نمی آمدچنین می گفتند: "یاربّی امروزچه گناهی انجام داده ام که بلائی برای من نفرستاده ای؟"
بلاها انواعِ بسیاری دارد.برخی ازآنهابرقلب،برخی به بُنیِه متمایل هستند.برخی ازبلاها با خَلق وبرخی ازبلاها درارتباط با خالق هستند.در کسی که اذیّت وجفا نمی بیند خیری نیست.بلاها داروهائی هستندکه بندگانِ حقّ عزّوَجَل را خوب می نمایند.بلاها ،عابدوزاهدرادر دنیابه کرامات ودرآخرت به بهشت می رسانند.
هدفِ عارف این است که ازدنیابا ایمان کوچ کند.درآخرت هم هدفش این است که ازآتشِ عذابِ الله عزّوَجَلّ آزادشود.اوبه این تلاشِ خود ادامه می دهدتازمانی که به اوگفته می شود: "این حال چیست؟دیگرآرام باش ،نگران نباش .دیگرایمانت درقلبت جایگزین شده.مؤمنان ازنورِ ایمانِ تواقتباس می کنند.فرداشفاعتت نیزمقبول خواهدبود.
درسایه این بسیاری ازانسانها را ازآتش می توانی نجات دهی.درکنارِحضرت پیامبر(ص)که سرور شفاغت کنندگان است خواهی بود.دیگرمشغولِ هدفی جزاین نشو.
تمامیِ اینها نشان دهنده این است که ایمان ومعرفت عواملی هستند که درنهایت منتج به نجات می شوند.
ای دورو، بااین حالت وبا تظاهرکردن در رفتاربه نتیجه خوب نمی توانی برسی.رغبتِ خلق به تو باعث خشنودیت می شود.به این وسیله هم در دنیاوهم درآخرت برای عاقبتِ بدآماده می شوی.کسانی راکه تحتِ تربیتِ توهستندرانیزبه خطر اندازی.توتظاهرمی کنی.به اموالِ انسانها چشم مدوز ،دجّالی نکن.شایداگرچنین کنی،درنزدِ الله دُعایت مقبول نخواهد شد،درقلبِ صدّیقان وانسانها جائی نخواهی داشت.بدلیل اینکه باعلمت عمل نکرده ای، الله توراباعِلمَت گمراه کرده است.
وقتی گردوغبارخوابید معلوم خواهدشدکه آنچه سوارش بوده ای اسب بوده یا الاغ؟
وقتی گردوخاک خوابید خواهی دیدکه مردانِ حقّ سواربراسب،امّا تو سواربر خری نحیف وبی قدرت هستی.ابلیسِ ترسووشیاطینِ تورامی گیرند.
اهلِ تصوّف به چنان حالی دست می یازندکه درآن حال نه دعاونه سئوال جائی دارد.نه برای جلبِ نفعی ونه برای دفعِ ضرری دعانمی کند.دعای ایشان ازقلبهایشان می آید.برخی اوقات برای خودشان وگاهی برای خلقِ خدا دعا می کنند.به ربّشان که ندیده اندچنین التماس می کنند:
"ای اللهِ من،به ما نصیب کن که دربرابرت با ادب باشیم.هرلحظه به ما دردنیا وآخرت خوبی عنایت فرما.مارا از عذابِ آتش محافظت فرما."
صحبت هفتم
الله عزّوَجَلّ چنان بندگانی دارد که باسلامت زنده می شوند.باسلامت وفات می نمایندودر روزِقیامت نیزباسلامت محشور می شوند.آنان کسانی هستندکه به حُکم وتقدیرِالهی راضی شده واعتمادکنندگان به دین هستند.ازهشدارعذاب الله نیزمی ترسند.
ای الله من،مارا ازایشان قرارده.آمین.
اهلِ تصوّف باعبادتشان به حقّ عزّوجَلّ ،نوررا درتاریکی می افزایند.ایشان برپاهای ترس وپرهیز می ایستند.ازعاقبتِ بد می ترسند.علمِ نسبت به الله عزّوجَلّ راکه درایشان موجود است وعاقبت به خیریشان را نادیده می گیرند.در حزن وترس تلاش می کنند که نور را درتاریکی بیفزایند.
گریه کردن را بانماز،روزه،حج وتمامیِ دیگرعبادات می آمیزند.بازبانهایشان وباقلبهایشان ربّشان عزّوجَل را ذکر می نمایند.زمانی که به آخرت واصل شدندواردِ بهشت می شوند.وجه الله(چهره) وآنچه راکه برای ایشان مهیّا شده را می بینند.به این نعمات شکرکرده می گویند:
"الله را حمدوستایش باد که حزن وغم را از ما زدود."
ای جوان،
اگرایمانت راتقویت نمائی به وادیِ معرفت خواهی رسید،بعدازآن هم به وادیِ علم ،بعدازآن هم به درخود گمگشتگی می رسی.بعدازآن به وادیِ حیات می رسی.دراین وادی نه توونه خلق هیچکدام وجود ندارند.
درآن زمان است که حُزنت نابود می گردد.تورایک حمیّت می پوشاندو در محافظتِ الله به تو خدمت می کند.موفّقیّت درجلوی رویت می ایستد،فرشتگان دراطرافت می گردند.روحها آمده وبه تو سلام می کنند.حقّ عزّوجَلّ باتوبه دیگرِمخلوقاتش مباهات می فرماید.نگاههای حق، تورامحافظت می نمایدوتورابه خانه تقرّب می کشاند.این حال، حالِ مناجات باحقّ است.
ای عاصی ها،ازگناهانتان توبه کنید.بدونِ هیچ شکّی ربّتان عزّوَجَلّ بخشنده است،مرحمت کننده است.توبه بندگانش راقبول فرموده گناهانشان را پاک می فرماید.بازبانتان وبا قلبتان توبه کنید. بگوئید که: "ای الله من،مابه تو توبه می نمائیم،تمامیِ گناهانمان راببخش.دیگربه این گناهان بازنخواهیم گشت.ای ربِّ ما پس ازهدایتِ ما،قلبهای ما را گمراه مگردان،ای بخشنده گناهان،ماراببخش.ای پوشنده خطاها،عیوبِ مارا بپوشان."
به اوتوبه کنیدکه گناهانِ شمارا ببخشد.اوحتّی اعمالِ کوچک را بی پاداش نمی گذارد.زیرا الله بسیار سخاوتمنداست.بی دلیل وبدونِ توقّعِ تلافی،رزق می دهد.حالا اگردرمیانه دلیلی هم باشدچرا رزق ندهد؟محکم به توحید بچسبید،اعمالِ صالح انجام دهید.ازدنیا روبرگردانید.روبه آخرت کنیدوآن را بخواهید.خطاهاوگناهانِ کوچک وعصیان راتَرک کنید.
مُریدِ واقعیِ حقّ،بهشتِ اورا نمی خواهد،ازجهنم اونیز نمی ترسد.
مُریدِ واقعی تنها حقّ را می خواهد،درپیِ رضای اوست.هدفِ مُریدبایدرسیدنِ به حقّ باشد.انسان کسی است که ازدورشدن ازحقّ بترسد.تواسیرشیطانی.توتابعِ دنیا،نفست وهوی شده ای.درتوخیری نمی توانم ببینم.الله تورا و مارا ازاسارت نجات بخشد.به ماوتو لباسهای اسرارِپنهانش رابپوشاند.آمین.
به شما نصیحت می کنم که نمازهایپنجگانه را دروقتِ خود بجا آورید.به تمامیِ حدودی که اسلام گذاشته پایبندباشیدورعایت کنید.زمانی که عباداتِ واجب رابصورتِ کامل انجام دادیدبه عباداتِ مستحبّی روی کنید.به شماتوصیه می کنم که باعزم واراده باشیدوبه سستی رغبت نکنید.برای آنانکه به سستی چسبیده وعزم واراده راتَرک نمایند،ترسِ ازهلاکت وجود دارد.عزم واراده چیزی خاصّ برای انسانهاست زیرا درآن سختی ومشقّت وجود دارد.امّا سستی کارِکودکان وخانم هاست زیرادرآن سهولت وراحتی وجود دارد.
ای جوان!
تواز اهلِ عزم باش،زیرا اهلِ عزم افرادِ جسوری هستند.ازاهلِ سُستی نباش.زیرا ایشان ازدسته ترسوها هستند.نفس راخدمتکارِخودت قراربده واورا به عزم و اراده برسان.زیرا نفس مَرکَبِ هر آنچیزی است که براوسوار می شود.نفس رامداوماً کنترل کن،زیرا او بسیارمساعداست برای بخواب رفتن.به نفست سفیدی دندانهایت وچشمهایت رانشان نده.نفس بنده سیاهی ورفتارِخشن است.اوتنها باعصا کار انجام می دهد.وقتی آن را به حرکت واداشتی به آن غذا مده.زیرانفس دربرابر غذاست که کار می کند.رحمتِ الله براوباد سفیانِ سروی،اوزیاد می خوردوزیاد عبادت می کرد.وقتی هم سیر می شدمثال می زد: "سیاه سیرشد.سیاه الاغ است."چنین می گفت و به عیادت برمی خاست.لذّتِ فراوانی ازعبادت می برد.یکی ازکسانی که این حالِ اورا دیده بود می گفت: "سفیان سروی رادیدم که بسیارغذامی خوردودر دلم نسبت به اوعصبانی شدم.سپس اوبرخاست ونماز خواندوگریست.وقتی این رادیدم دلم بحالش سوخت."
تودر موردِ زیادغذاخوردن سفیانِ سروی را الگوقرارمده،بسیارعبادت کردنش را برای خودت الگوقرارده.نفست راچنان که اونفسش راسیرمی کردسیرنکن.زیرا احتمال داردماننداونتوانی برنفسَت حاکم شوی.قلب وقتی به حال صحیحی رسید شبیه درخت می شود.این درخت شاخه ها،برگهاومیوه ها دارد.انسانها،جنهاوفرشتگان از این درخت سودمی برند.شایداگرقلب حالِ صحیحی نداشته باشد وناسلامت باشد،فرقی باقلبِ حیوانات نداشته باشد.درچنین حالی این قلب شبیه سطلی بی آب،درختی بی میوه وقفسی بدونِ پرنده،وخانه ای بدونِ انسان،به گوهری وخزانه ای می ماند که ازآن انفاق نشودوبه بدن بی روح می ماند.چنین قلبی تصویربی معنای خشکی بیشترنیست.
قلبی که از الله روبرگردانده اورا انکار نموده است.از این روهم برآن مُهرزده شده.الله تعالی چنین قلبی راتشبیه به سنگ فرموده است:
"بعداز این قلبهایتان مانندِسنگ، سخت شد.ویا حتّی ازسنگها هم سخت ترشد..." بقره-هفتادوچهار
زمانی که فرزندانِ اسرائیل ازعملِ به تورات روگردانیدند،الله قلبهای ایشان را به سنگ تبدیل نموده وآنهارا از دَرِخانه خود دورنمود.
ای امّت محمّد(ص)،شایداگرشماهم باقرآن عمل نکنیدومبادرت به تطبیقِ احکامِ آن نکنید،الله قلبهای شمارانیزبه سنگ تبدیل نموده و ازخود می راند.
ازبندگانی نباشیدکه علیرغمِ داشتنِ علم،الله ایشان راگمراه نموده.آنکه برای خلقِ خدا یادمی گیردبرای خلق وآنکه برای حقّ یاد می گیرد برای حقّ عمل می کند.
اطاعت ،عملی بهشتی،عصیان عملی آتشی است.بعداز این هم را الله می داند.اواگراراده کند،شخصی بی عمل را هم پاداش می دهد.اگراراده کند شخصِ باعمل رانیزمجازات می نماید.اوهرآنچه راکه اراده کندانجام می دهد،وازکرده اش موردسئوال واقع نمی شودامّا بندگان از کرده هایشان موردسئوال واقع می شوند.
آنکه خودش وسخنش درست باشدبانورِالله عزّوجَلّ است که می نگرد.این شخص بانورِ خورشیدوماه وبا نورِچشمانِ خودنگاه نمی کند.این نورِ عمومی الله است.اونوری خاصّ نیزدارد.نورِخاصّ اوبه کسانی داده می شود که نورِعام راتقویت می نمایند.
ای اللهِ من،مارا با حِلمِ خودمرزوق فرما.مارا مفتخربه علم وتقرّبِ خود فرما.در دنیاوآخرت نیکی نصیبِ مافرما.مارا از عذابِ آتش محافظت فرما.
صحبت هشتم
حضرت پیمبر(ص)چنین فرموده اند:
"حیا از ایمان است."
ای بندگانِ خدا،آن چیست که شمارادربرابر ربّتان عزّوَجَل جرأتکار می نماید؟ازخلق حیاکردن ولی از حقّ حیانکردن هوسی توخالی است.اصلِ حیا،شرم کردنِ پنهان وآشکار ازحقّ است.حیاکردن ازخلق چیزی است که باید در درجه دوّم اهمیّت باشد.آنکه مؤمن است ازحقّ وآنکه منافق است ازخلق حیا می کند.
ای دو روها شما میانه خودوخلقِ خدا را درست می کنیدوبه تعمیرِآن تلاش می کنید امّا میانه تان باحقّ راخراب کرده وتخریب می کنید.ازهمین است که الله برکتِ خودرابرشما نازل نمی فرماید.شمازمانی که با من دشمنی می کنید،با الله وپیامبرش دشمنی کرده اید.زیرامن به راهی که این دونشان داده اندخدمت می کنم.مراخسته نکنید.زیرادرنهایت همان خواهدشدکه الله گفته.برادرانِ یوسفِ پیامبرخواستنداورابکشند،امّا این کار را نتوانستند انجام دهند.ممکن نبودبتوانند این را انجام دهند.زیرا اودرنزدالله یک مَلیک وپیامبری ازپیامبرانش بود.جنابِ حقّ به واسطه اوتأمینِ مصلحت بندگانش راتقدیرنموده بود.یهودیان خواستندحضرتِ عیسی(ع) رابکشند.زیرا ایشان حسادت ورزیدنداز اینکه آیات و معجزات در دستِ حضرتِ عیسی(ع) پدیدارشده بود.زمانی که الله عزّوجَلّ تَرک کردنِ کشوریهود و رفتنش به مصر را وحی نموداوهنوز سیزده سالش بود.درمصرنامِ اودرهرطرف شنیده وقدرتمندشد.دشمنانش بازدرپی قتلِ اوبرآمدندامّا بازهم موفّق نشدند.الله اوراکمک نمود.ای منافقان این زمان،شماهم قصدِهلاکِ مرادارید.امّا دستِ شما به این کار نخواهد رسید.سخن ربّتان عزّوجَل راخوب بفهمیدوباآن عمل کنید.دراعمالتان صمیمی باشید.خودتان را واداربه اطاعت کنید.گناهان وعصیان راتَرک کنید.به این شکل تکلیفتان راحت تر خواهدشد.ربّمان عزّوَجَلّ باسخنی قابلِ شنیدن وقابلِ فهم سخن می فرماید.[به شهادت دوست و دشمن،حضرت عبدالقادرگیلانی پس ازمعصومین علیهم السّلام تنها شخصی از میان عارفان بوده اند که در زمان حیات پربرکتشان مظهرِ الهام حضرتِ حقّ جَلَّ جلاله شده اند.-مترجم فارسی-]سخنِ اورا حضرتِ محمّد(ص) وحضرتِ موسی(ع) درحالی که دردنیا بودند،شنیده بودند.ودرآخرت همه مؤمنان سخنانِ اورا خواهند شنید.ربّمان ذاتی قابل مشاهده است.در روز قیامت او را چنان که ما امروز خورشیدوماه را می بینیم،خواهیم دید.از این واقعه ای که فردا صورت خواهدگرفت ما هیچ شکّی نداریم.
الله چنان بندگانی داردکه برای یک بار دیدنِ اوتمامیِ بهشت رافدا می کنند.بدلیل اینکه نیّاتِ ایشان سالم بوده ،الله ایشان را به خود نزدیک نموده ومشاهده وی برای ایشان مدام خواهدبود.دربرابرلذّاتِ بهشت،حقّ عزّوجَلّ ایشان رابه خود نزدیک خواهدفرمود.
ای نادانانی که الله راوپیامبرانش را و مردانِ اورا نمی شناسید،حیف برشما.
باپاهای قلبتان قدمی به سوی غذای فضیلتِ الله عزّوجَلّ بردارید.آیاشما نمی بینید که من این طعام را به شما می دهم؟ازمیانِ شما هرکدام که مرا انکار نماید، فرشتگان میانِ لباسهایش، درخانه اش و اطرافش اورا انکار خواهندکرد.وبرایم هیچ اهمیّتی ندارد این انکارِتو ای منافق، ای دجّال.
ای جوان،توعبارتی ازنفس،خوی و هَوی.با زنان و بچه های غیر می نشینی وبعد می گوئی"من توجّهی به آنها نمی کنم". دروغ می گوئی به این ترتیب آتشی بر آتش می افزائی، به هیزم هم هیزم...دراین صورت آتش گرفتنِ خانه ایمانت غیرقابلِ اجتناب خواهدبود.بدونِ استثناء هرکس که چنین اعمالی انجام دهداسلام را انکارنموده است بدونِ اینکه متوجّه باشد.اوّل ایمان و معرفتت رابیفزا.به الله عزّوجَلّ نزدیک شو.سپس هم طبیبِ خلق شو.به نام وبه جای حقّ عزّوجَلّ ،ایشان رامعاینه کن.
حیف بر تو،چگونه قبل ازیادگرفتنِ ترفندِ شخصی که با مار می رقصد مار را در دستت می گیری؟قبل از خوردن پادزهرِلازم چگونه مبادرت به این کار می کنی؟زمانی که خودت کورهستی چگونه مبادرت به معاینه وتداویِ چشمانِ دیگران می کنی؟با این حالَت ،احیاء دین ممکن نیست.اعمالتان با اخلاص باشد.
زمانی که همه درهاو ،جَهات به روی شما بسته شد،درِ درگاهِ حقّ عزّوجَل به روی شما گشوده می گردد.اوبرای تو راهی راکه به سویش می رود حاضر می نماید.کسی که دربان نیست چگونه می تواند دیگران رابسوی درگاهِ سَرای پادشاه راهنمائی کند؟
البتّه نمی تواند.
این دنیا فانی است، محکومِ به متلاشی شدن وفناست.
دنیا خانه آفت،بلاوغم است.هیچکس دراین دنیا زندگیِ راحتی نمی تواند داشته باشد.این باتمامِ معنا امکان ناپذیراست.
احساسِ راحتی کردنِ یک صاحبِ حکمت که اصلاً هیچ ممکن نیست.
خندیدنِ چشمانِ یک اهلِ حکمت که مرگ را بیاد می آوردقابلِ تصوّرنیست.درحالیکه
حیوانی وحشی با دهانِ باز بسوی شماحمله ورشده چطور می توانید بخوابید؟
ای غافل ها،قبر دهانش رابازکرده درمقابلِ شما ایستاده است.اژدها ومارِ مرگ دهان بازکرده ودر انتظارِشماست.شمشیرِ تقدیر از نیام کشیده شده ودیگر به غلافش بازنخواهدگشت.یک درمیلیون کسانی هستندکه از خوابِ غفلت بیدارشده اند، این فردهم که بیدارشده وصاحبِ زهد گردیده چنین می گوید:
"ای اللهِ من،تومی دانی که من چه می خواهم،یا ربّی ازتو لقمه ای از طَبَقِ تَقَرُّبَت
می خواهم.چیزی خاصّ ازتو می خواهم."
شایداگرازلقمه توکّل چشیده بودی در درگاهِ خانه حقّ با توکّل می ایستادی وبه او اعتماد می کردی.به این لقمه ها بادوراه میتوان رسید:
-باتلاش ومتابعت از اوامراسلام
-ودیگری با توکّل.
وای برتو،آیا از الله عزّوجَلّ خجالت نمیکشی؟کارکردن را رها کرده و از انسانها گدائی می کنی.اوّل تلاش وکارکردن و کسبِ درآمد می آید. بعد توکّل.
امّا تورا نمیبینم که به این دقّت کرده باشی.من به تو واقعیّت رامی گویم ازتوهم خجالت نمی کشم.گوش بده،قبول کن وجَرّوبحث نکن.جرّوبحث کردنت بامن ،جرّوبحث کردنِ باحقّ است.
نماز را که رشته ارتباط میانِ شماوربّتان است را اَدا کنید.
حضرتِ پیامبر(ص) چنین فرموده اند:
"زمانی که مؤمن به نماز ایستادوقلبش را به ربّش عزّوجَلّ پیوند داد،شعاعی ازنوراورا احاطه مینماید.فرشته ها هم دراطرافِ اوصف میکشند.بر روی این شخص ازآسمان،نیکی نازل میشود.حقّ عزّوجَلّ با او افتخار می کند."
چنان نمازگزارانی هستندکه مانند پرندگانی هستندکه ازقفس به بیرون،بال می گشایند،قلبهای ایشان بسوی حقّ عزّوجَلّ منعطف میگردد.دیگرآنهاراحتّی اگرقطعه قطعه کنید حس نمیکنند.
یکی ازتابعین پرقیمت به نامِ عروةِ بن زبیر که پدرش برادرزاده حضرت عایشه بود،درزیرِ پایش زخمی داشت.طبیب به اوگفته بوداگراین زخم بریده وتماماً جدانگرددشاید باعث به بریدنِ کلّ پایت شود.عروه به طبیب چنین گفت:
"وقتی به نماز می ایستم زخم را بریده وجدا کنید."وقتی عروه به سجده درآمد،طبیب زخم رابریده واز پایش جداکرده بعدهم زخم را بست.عروه هیچ دردی حس نکرد.
حالاشما فکرکنید که خودتان کجا هستیدوآنان که قبل ازشما بوده اندکجابوده اند.بدونِ تلاش،بدونِ عمل،تنهاوتنها حرف میزنید.
حیف تو،سخنانِ پُرجَلای انسانهاتوراگول نزند،توخودبهترمیدانی که درچه حالی هستی.الله تعالی چنین فرموده است:
"براستی که انسان خودش نفسش را میبیند." قیامت-چهارده
توشایدبرای عوام خوب باشی امّادربرابر خواصّ وضعت چیست؟برخی از مرشدهابه اصحابشان چنین گفته اند:
"وقتی ظلم برشما می رودشما ظلم نکنید.وقتی مدحِ شما گفته میشودخوشحال نشوید.وقتی بدوبیراه و هَجو میشنوید محزون نشوید.وقتی انکارتان میکنندعصبانی نشوید.وقتی به شما خیانت شد،شما خیانت نکنید." این چه سخن زیبائی است.
مرشدبا این سخنانش ازمریدانش خواسته که نفس وهوای خودراقربانی کنند.این حرفهای مرشداز این حدیث شریف حضرت پیامبر(ص) گرفته شده:
"جبرائیل نزدِمن آمدوگفت: حقّ عزّوجَل امرفرموداین سخنان رابه توبگویم ،«آنکه راکه به توظلم کرده راببخش.باکسانی که پیوندفامیلی خودراازتوبریده اند پیوندت را محکمترکن.تومحروم نکن آنکه تورا محروم نموده .درباره نعمات الله ،هنرِالله،وتصرّفی که برمخلوقاتش دارد تفکّرنما.»"
وقتی دردنیا صاحبِ زهدشدی،دنیا درخوابت به صورتِ زنی به تونزدیک میشود،دربرابرت گردن خم می کندوچنین میگوید: من برای خدمتِ توآمده ام.اماناتی که درمن داری رابگیر.وقتی معرفتت افزوده شود،دربیداری نیزدنیا خودرابه تو نشان می دهد.احوالِ پیامبران (ع)باالهام شروع میشود،دوّمین حالشان خواب است.وقتی حالشان تقویت شدفرشته درحالِ بیداری به ایشان آمده میگوید،"حقّ عزّوجَلّ به شماچنین و چنان می فرمایند."
عاقل باش ،ریاست را ورئیس بودن را رهاکن ودرمیانِ این جماعت مانند فردی بیا بنشین.چنان بنشین که سخنم درخاکِ قلبت سبزشود.شایداگرعقل داشته باشی به صحبتم می آئی.به روزی یک لقمه راضی شده و به سختیِ سخنانم گردن می نهی.
آنکه ایمان دارد درکنارم می ماندوآنکه نداردفرار می کند.
ای وای برتو!ادّعا میکنی که احوالِ دیگران رامیدانی امّا از حالِ خودت بی خبری.دروغگوئی.بخاطرِ دروغت توبه کن.
ای الله من،درتمامی احوال راستی ودرستی رانصیبِ مافرما.در دنیا وآخرت به ما نیکی عطا فرما.ما را از عذاب ۀتش حفظ فرما.
صحبت نهم
ای جوان! نفسَت را برای دنیا،قلبت رابرای آخرت وسِرَّت را برای مولا جداکن.
به دنیا اعتمادمکن.زیرا او ماری خوش خط وخال است.انسانهارابازینت هایش دعوت کرده وسپس هلاک میکند.درآن صورت آنچه که وظیفه توست تماماً ازدنیا روگرداندن است.دراطاعت ازالله عزّوجَلّ صمیمی شو.آرزوهای شهوانیت رامهارکرده و دربندکن.حقّ عزّوجَلّ رابه توحید یادکن.تازمانی که درقلبت نسبت به مخلوق هیچ رغبتی نماند.ذرّه ای درقلبت میلِ خانه وکاشانه نماند.توحید درمانِ تمامیِ مریضی هاست.تمامی دارو و درمان در توحیدِ حقّ عزّوجَلّ است،دورشدن ازمحبّتِ دنیاست.تازمانی که نفسَت را نشناخته و سهمِ اورابه حدّاقل نرسانی خیری درتونیست.سهمی که به نفسَت میدهی تنهادرصدی باشد که حقّش است.درآن زمان است که اطمینان به قلب می آید.قلب به آرامش میرسد،وزمانیکه قلب به آرامش رسید به سِرّ منتقل میشود،وسِرّ هم به حقّ عزّوجَلّ هیچوقت مجادله ومجاهده بانفستان را رها نکنید.نفس شبیهِ حیوانِ درنده است.درغافل ترین زمانتان شما رابه دام انداخته وشکارمیکند.در هرزمان ،چه درخواب و چه دربیداری ازاین حیوانِ درنده بپرهیزید.
سلاح هایتان را هیچگاه از نزدیک قلبتان دورنکنید.نفس درظاهر علیرغم اینکه متمایل به خیر،تواضع وفروتنی خودرا نشان میدهد.امّادراصل اینطورنیست.حُزن را ازدست ندهید.شادی راکم کنید.راهِ تمامیِ انبیاء و پیامبران و صالحان این است.
سرورمان حضرتِ پیامبر،حضرتِ محمّد(ص) بسیارمحزون وبسیارمتفکّربوده اند.غیراز تبسّم هیچ نمی خندیدند.آنکه عاقل باشد،به دنیا،اولاد،خانواده،خوردنی ونوشیدنی ،پوشیدنی و سوارشدنی ها اعتمادنکرده خوشحال نمی شود.تمامی اینها عبارت از هوسهائی پوچ است.آنکه مؤمن است،به ایمانش وقدرتِ یقینش وتقرّبش به درگاهِ ربّش عزّوجَلّ شادی میکند.چشمِ نفسَت را بازکن وبه او چنین بگو:"ربّت عزّوجَلّ راببین که چگونه تورا مراقبت مینماید.به پادشاهان وثروتمندانی که قبل ازتو آمده اندورفته اند بنگر.به عاقبتِ آنانی که غرقِ درنعماتِ دنیاشدند بنگر.ببین چگونه دنیا ازدستشان گرفته شده ودرآمده است.اینک آنان درزندانِ عذاب اسیرند.کاخهای ایشان زیروززبرشده،خانه هایشان تبدیل به خرابه گردیده.اینک ایشان بااعمالشان تنها مانده اند،اموالشان نابودشده.لذّات وشهواتِ گذرا زائل شده ،تابعیّت به الله باقی مانده است.مبادا زیادی اموالت،تعدادِفرزندانت،زیبائیِ روی خانومت وبزرگی خانه ات تورا گول زند.به چیزهائی که پیامبران ،انبیاء وذواتِ صالح ،برای آنها ارزشی قائل نشده اند تو چرا ارزش قائل میشوی؟خوشحال نشو،مادرزمانِ خوشحال شدن نیستیم.
حقّ عزّوجَلّ چنین فرموده است: "مغرور نشوزیرا الله مغرورها رادوست ندارد." قصص-هفتادوشش
برای مالِ دنیا،اهلِ دنیاوهرآنچه غیرحقّ است خوشحال مشو.حقّ کسانی رادوست دارد که برای او وبرای تقرّب به او خوشحالی میکنند.آنانی که دراین راهند،باکارهای آخرت مشغول می گردند، بدنبالِ لذّات و شهوات نمی افتند.میبینم زمانی که ازتوخواسته میشودگوش نمی سپاری.برای کسی که اطاعت ازالله عزّوجَلّ نمی کند درآخرت عذابی جانسوزهست.وقتی قلبِ بنده به درستی واصل شد،هرچیزراتَرک می کند.ازخلق دور میشود .چنین شخصی برای مُلکِ آخرت راضی به هلاکِ دنیاست.اوترجیح می دهدبه میانِ حیواناتِ درنده رودتابه میانِ خلق.نفسَش رابه گرسنگی وتشنگی محبوس نموده وبه الله چنین می گوید:"ای کسی که راهنمای درحیرت ماندگان هستی،مرابه خودت برسان.ای اللهِ من،تمامی خواسته های مراتبدیل به یک خواسته کن." برای رسیدن به چنین مقامی اوّل ازحرام،سپس ازمُباح بعدهم ازحلالِ مطلق زهد نمودن لازم است.در تمامِ بیست وچهارساعت ذرّه ای علاقه ورغبت به خلق درقلبت نباشد.تورامیبینم که درمردابِ شهوت ولذّت افتاده ای.قلبت با دنیاوخلق پُرشده.تورامیبینم که به سختی به وسائل چسبیده ای.چراسخنانِ صالحان راتکرار کرده وآن را به عنوانِ سخنِ خود معرّفی میکنی؟ کتاب هارا به هم ریخته سخنانِ صالحان راپیدا میکنی وباآن سخنان بامردم حرف میزنی.بااثری بردیگران صحبت میکنی که گویا آن سخنان ازآنِ توست.گویا این سخنان برخاسته ازاحوالِ قلب خودت است.
وای برتو، اوّل باسخنان صالحان عمل کن سپس آنها را به انسانها منتقل کن.به این ترتیب درختِ اعمالت میوه داده میشود.این کارتنهابادیدنِ صالحان وازبَرکردنِ سخنان ایشان نمیشود.بالعکس بایدبه سخنانشان عمل نموده ودرپای صحبتِ ایشان ادبِ نیکورامحافظه نمائی.ظنّت نسبت به ایشان بایدنیکوباشد.واین خصوصیّت راباید درتمامیِ احوالت گسترش دهی.در این راه یکی از عوام بابرداشتنِ قدمهایش ویکی ازخواصّ باهمّتش به درجه رسیده وپاداش میگیرد.
آنکه تمامی همّت هایش رایکی نموده وبسوی حقّ عزّوجَلّ منعطف مینماید با به توحیدخواندنِ حضرتش به او واصل میگردد.کسی که باقلبش ازغیرحقّ روبرمیگرداند رویش به سوی حقّ گردانده میشود.حقّ عزّوجَلّ درکتابِ مُحکمِ خودچنین می فرماید:
"ولیّ من الله است اوکه کتاب را نازل فرموده است.او صالحان را هدایت میکند."
اعراف-صدونودوشش
قلبِ بنده زمانیکه به ربّش عزّوجَلّ میرسد،حقّ طبیبِ او مأنوسِ اومیگردد.هیچکس دیگرنمیتواندچاره دردِ اوگردد.حضرتِ داوود(ع)چنین فرموده است:
" ای اللهِ من،تمامیِ طبیبان بندگانت مرابه سوی تو فرستادند.ای راهنمای در راه مانده ها مرابه راهِ راست هدایت فرما."
هرکس که الله رادوست داشته باشد،قلبش باشوقی تمام لبریز میشود.رویش را ازهرچه غیرِاوست برمیگرداند.کسیکه الله رادوست داشته باشد به یک فنا افتاده وتمام هستی- اش تبدیل به یک همّت میگردد.کشفِ اصلی با بالا رفتنِ پرده حاصل میگردد.اگرخواهانِ واصل شدن به حقّ هستی ،دنیا را،آخرت راوآنچه که زیرعرش است راترک کن.دراین مورد طلبی نداشته باش.به غیرازحضرت پیامبر(ص) درمیان عرش وتمامیِ مخلوقات پرده ایهست.
الله عزّوَجَلّ درحقّ اوچنین فرموده است:
"پیامبرهرآنچه به شما دادآن را بگیرید،شمارا ازهرآنچه پرهیز داده پرهیزکنید."حشر-هفت
"پیامبرهرآنچه به شما دادآن را بگیرید،شمارا ازهرآنچه پرهیز داده پرهیزکنید."حشر-هفت
تبعیّت ازحضرتِ پیامبر(ص) سببِ واصل شدن به الله است.
ای جوان!
قلبت چه زمانی شروع به فهمیدن خواهدکردوسِرَّت چه زمان به صافی خواهدرسید؟
درحالیکه ذرّه ای ازتقوی درقلبت نیست چگونه افلاح خواهدشد؟
زمانیکه قلبت ازتوحید عاری است چگونه میتوانی به زُلالی برسی؟
توحید یک نوراست.امّا شرک تاریکی است .
بینِ تو وخالق را،مخلوق سَد کرده است.ازاعتمادو اطمینانت به مخلوق است که چشمانت پرده دار (محجوب) شده است.
وصلت در دو شکل امکان پذیراست:
یک- بامجاهده ومجادله،تحمّل کردنِ کارهای مشکل،آنچه درمیانِ صالحان رواج دارد این است.
دو- بدونِ تحمّلِ هیچ تلاش وخستگی،هبه شدنِ(هدیه شدن) نتایج وثمرات ازسوی حضرتِ حقّ، اینکار حادثه ای است که بسیارنادراً رخ میدهد.
ای جوان!
تا ایمانت به خوبی قوی نشده، درمحلّی که هستی(اقلیم یابَلده) به میانِ انسانها مرو.
تاقبل ازاینکه به زِرهِ تقوی مُسَلَّح نشده ای به چنین کاری مبادرت نکن.به سِرّ قلبت ایمان،در دستت شمشیرِ توحیدباشد.در سمتِ راستت تیرِ دُعای مستجاب باشد.
بر اسبِ توفیق سوارشو.مشکلات را،سختی ها را،فشارهارا بیاموز.سپس هم به تحمّلِ دشمنانِ خالِق بپرداز.درآن زمان است که یاری ازشش جهت به سوی تو سرازیرمیشود.ازراست،ازچپ،ازبالا،ازروبرو و ازپائین و ازپشتِ سَر.
درآن زمان است که خلق را ازدستِ شیطان گرفته وبه درگاهِ حقّ عزّوجَلّ حمل میکنی.هرکس به این مقام برسد،پرده ها ازجلوی چشمش کنارمیروند.سَرِقلبش عرش رامیبیندوآسمانها برجلوی چشمش گسترده میشوند.وقتی دربازشدروی زمین واهلِ آن را،حتّی جن هارا مشاهده مینماید.اگربه این مقام رسیدی خلق را به درگاهِ حقّ دعوت کن.اگربه این مقامات نرسیده باشی،ازتوهیچ چیزی نخواهدشد.اگردرزمانی که خلق رابه درگاهِ حقّ دعوت میکنی.خودت درآن درگاه نایستاده باشی پس درزیرِ وَبالِ بزرگی هستی.درخصوصِ صالحان، صاحبِ اطلاع نیستی.زبان داری،قلب نداری،ظاهرداری باطن نداری.باانسانها هم حال هستی از انزوا عاری هستی.شمشیرت چوبی است.تیرَت هم ازکبریت است.درتوجسارت نیست،ترسوئی،ضعیف ترین تیری که ازطرفِ مقابل می آید،میتواندتورا بِکُشَد.
ای اللهِ من،دینمان را،ایمانمان راوبدنهایمان را ومارا با نزدیک نمودن به خودت قوی گردان.
به مادر دنیاوآخرت نیکی عطافرما.ما راازعذابِ آتش محافظت فرما.
صحبت دهم
اگربنده ازنفسش،ازهوایش،از اراده اش وازخلق جداگردد ازنظرِ مادّی دردنیا وازنظرِ معنوی درآخرت قرارمیگیرد.
بنده دراین وضعیّت درعلمِ الله عزّوجَلّ ودریای قدرتش ودربرابرِدیدگان ومحافظتِ حضرتش قرارگرفته حقّ راذکر مینماید.
وقتی خوفِ کسی که ازالله میترسدافزوده میگردد.امدادِ حقّ عزّوَجَلّ میرسدوبنده رابه خودش نزدیک میگرداندومعرفتش نسبت به خودرا افزایش میدهد.درآن زمان است که به بنده ازحقّ مژده می آیدوترسَش زائل میگردد.حضرتِ یوسف (ع)وقتی همه- برادرانش دریکجا جمع بودندبه آنهانگریست،زمانیکه دیگربرادرانش بنیامین راشناخته
اورابه نزدِ خودفراخوانده،زمانیکه دیگربرادرانش باهم غذامیخوردند،اومجزّا ازدیگربا برادرانش بنیامین غذاخورده بودوقتی غذاخورده بود.حضرتِ یوسف(ع) به بنیامین چنین گفته : "من برادرتو یوسف هستم." بنیامین وقتی این راشنید خیلی خوشحال شد.
امّاحضرتِ یوسف به اوچنین گفت:" به تو تهمتِ دزدی خواهم زد.بایدبراین بلاصبرکنی."
برادرانش بدلیلِ اینکه به تنهائی باحضرتِ یوسف غذاخورده به بنیامین حسادت کرده بودند.مثل همان حسادتی که قبلاً نسبت به حضرتِ یوسف ورزیده بودند.زمانیکه "واقعه سرقت"آشکارشدوبنیامین موردِشکایت قرارگرفت کرامتش آشکارشده وبه حقّ
نزدیک گردانده شد.
مؤمن هم چنین است.وقتی که بنده به امتحانات وبلاها صبرنماید،حقّ اوراازمیانِ انسانها جداکرده وبه خودنزدیک میگرداند.
ای جوان!
وقتی امری ازسوی حقّ بتو می آید جاافتادگی نشان میدهی امّا اگر یک نهی وممنوعیّت ازاو میرسدمانندِ مریض هامیشوی. زمانیکه تقدیرظاهرشدآفت هاشروع به باریدن کرد،ساکن شو،آرام باش.
مانند مُرده ای باش که هیچ نفعی برای خودنمیتواندجلب نموده وهیچ ضرری را ازخودنمیتواند دفع کند.آن که الله رادوست دارد،وقتی او امرمیکند گوش فرامیدهد.میبیند وعمل میکند.بنده دربرابرحقّ کورو کراست.
شوق تمامیِ اعضای احساسیِ اورا دربرگرفته است.قالب(بدنِ) اوباخلق وقلبِ او باحقّ
است.بربروی زمین ردّپایش ودرآسمان همّتش موجوداست.درقلبش نیزهمّت ها جای گرفته اند.امّاخلق ازاین بی خبراست.ای دروغگو.
تودرکجای این مراتب هستی؟درمیانِ خلق هستی وچسبیده ای به وسائل.درپیِ شَأن وبزرگی هستی وادّعای نزدیکی به حقّ را داری. دروغ ظلم است.زیراحقیقتِ ظلم،نهادنِ چیزی درجائیست که استحقاقش راندارد.قبل ازاینکه دروغگوئیت علنی گردد توبه کن.با اهلِ تصوّف راستی نما.زیراوقتی ایشان مینگرند باهمّت مینگرند واورا دوست خواهندداشت.اگراهلِ تصوّف به یک یهودی،به یک مسیحی ،به یک مجوسی نگاه کنند،ایشان به آن اهلِ تصوّف دل میبندند.اگریک اهلِ تصوّف به مؤمنی نظرکنند،ایمانِ آن مؤمن قدرت میگیردویقینش افزوده میگردد.حتّی کسیکه به اونظرانداخته میشودوکسی غیرازاینان باشد که ذکرشد،قلبش نسبت به اسلام گرم میشود.
ای غافلانِ ازحقّ و بندگانِ صالحِ خدا،اموال واولادِ انسان رابه حقّ عزّوجَلّ نزدیک نمیسازد.به او تنها باتقوی وعملِ صالح میتوانیدبرسید.کفّاربه شیاطین با مال و اولاد نزدیک میشوندوچنین میگویند: "اگرالله بخواهدمابامال و اولادخوددرقیامت به اونزدیک خواهیم شد."
براین اساس، این آیه کریمه نازل شد:
"نه اموالتان ونه اولادتان شمارا درنزدِما به تقرّب نمی رساند.تنهاایمان آورندگان وانجام دهندگانِ اعمالِ نیک ."سبا-سی وهفت
درزمانیکه دردنیاهستیدبا اموالتان میتوانید به الله عزّوجَلّ نزدیک شوید.اگربه فرزندانتان خطّ، قرآن وعبادت را یاد دهید وبا این رضای حقّ را طلب کنید فایده این راهم میبینید.زمانیکه وفات کردی صوابِ تمامی اینهادرمقابلت ظاهرمیشود.آنکه عارف است پس ازرفتارِ نیکوبا فردِصالح ،قلباً بسوی ربّ عزّوجَلّش متمایل میگردد.
به خدمت حضرتِ پیامبر(ص) درآ.زمانیکه این خدمتت مدّتی بطول انجامید به ایشان میگوئی : " ای رهبرم،درگاهِ مَلیک را به من نشان دهید.مرا با اومشغول فرمائید.مرادر مکانی قراردهید که اوراببینم."
اوهم دستِ توراگرفته به درگاهِ حقّ نزدیکت میفرماید.
در درگاهِ حقّ چنین ندائی شنیده میشود: "توآیا میدانی درکنارم چه کسی هست؟اورابرای این درگاه آماده نموده ورساندم."
سپس هم درکنارش به قلبِ آنکه به درگاه آورده چنین خطاب میکند:
"اینک تو، اینک ربّت."
جبرئیل(ع) هم باحضرت پیامبر(ص) درطبقاتِ آسمان بالارفته ودرنهایت به او چنین گفته بود: " اینک تو، اینک ربّت عزّوجَلّ"
ای جوان!
اعمالِ صالح انجام بده تا به ربّ عالمیان نزدیک شوی.اهلِ بهشت درحالی اَمین ازآفتهای دنیا درآنجاهستند.ایشان ازصبربه فقر، از گذرانِ خانواده هایشان،ازامراض ،نگرانیهاوغمها و ازمرگ در امان هستند.ایشان دیگر ازجامِ مرگ نخواهندنوشید.
ایشان ازسئوال وجوابِ منکرونکیر درامان هستند.زمانیکه ایشان واردِ بهشت میشوند دروازه های بهشت درپشتِ سَرِ ایشان بسته میشودودیگر به هیچ وجه ازآنجا بیرون بُرده نخواهند شد.
اهلِ بهشت ،زمانیکه واردبهشت شوند به راحتی میرسند.
امّا عاشقانِ حقّ حتّی اگرمیلیون هابارواردبهشت شوند درقلبهایشان احساسِ راحتی نمیکنند.زیرا ایشان مخلوق رانه، بلکه خالق را طلب میکنند.نعمت هارا نه بلکه بخشاینده نعمات را میخواهند.ایشان برای حقّ، ازکشورهایشان وازگناهان هجرت نموده اند،حقّ رابه توحیدخوانده اند.چه دربیداری وچه درخواب ببینند،به بهشت بارغبت نگاه نمیکنند.نگاهِ ایشان به بهشت فرقی با نگاهشان به زندان و به زنجیر ندارد.زیرا ایشان حتّی بهشت را مانعی دربرابرِ واصِل شدن به حقّ میبینند.ازاین رو اهلِ حقّ ازبهشت چنان فرارمیکنند که مردم ازحیواناتِ درنده میگریزند.
ای جوان!
نقشه های بلندمدّت نکش ،آرزوهایت وآمالت راکوتاه کن.وقتی نمازمیخوانی چنان بخوان که گویا آخرین نمازت خواهدبود.خوابِ یک مؤمن درزمانیکه وصیّت نامه اش
زیرسرش نباشد صحیح نیست.اگرحقّ تورا ازخوابت بیدارنمود ،این یک رحمت است.
واگربیدارننمود،خانواده ات براساسِ وصیّتت حرکت خواهندکرد.این هم برای تو رحمتی خواهدبود.غذایت راطوری بخورکه گوئی آخرین غذایت است.وقتی باخانواده ات مینشینی طوری بنشین که گوئی آخرین نشستنت با ایشان خواهدبود.وقتی بادوستانت وخواهروبرادرانت روبرو میشوی با ایشان طوری رفتارکن که گوئی آخرین بارست که ایشان را میبینی.رفتارکسی که کارش بدستِ دیگری است آیانباید چنین باشد؟بسیار کم انسانهائی هستندکه میتوانندحدس بزنند چه زمانی خواهندمُرد.ایشان این راچنان میبیندکه شما خورشیدرامیبینید.امّا این را نمیتوانندبه زبان بیاورند.این اوّلین سِرّ کسی است که حقیقت رادرمی یابد.قلب به نفس ،ونفس هم به نفسِ مطمئنّه بازمیشود.اینکار زمانی ظهورمیکندکه نفس تربیت شده وتبدیل به خدمت کننده قلب گردد.امّا این هم پس ازتلاشهای فراوان به میدان می آید.این کاری نیست که بلافاصله صورت گیرد.
هرکس به این مقام برسد اوجانشینِ حقّ عزّوجَلّ بر روی زمین است.بنده دراین مقام در درگاهِ سِرّ می ایستد،کلیدهای گنجینه قلب رادر دست میگیرد،که آن گنجینه ها،گنجینه های حقّ عزّوجَلّ هستند.فهمیدنِ این ازسوی خلق ممکن نیست.تمامیِ آنچه که در دستانِ این ظاهرمیشوندتنها قطره ای ازدریای حقّ وچراغی ازخورشید است.
ای اللهِ من،ازتو عذرمیخواهم بدلیلِ صحبت درموردِ این سِرّها.توهم میدانی که من مغلوبم.
برخی چنین گفته اند: به چیزی که بابت آن عذرمیخواهی دقّت کن.امّامن وقتی به بالای این کرسی می آیم ازچشمانِ شما غائب میشوم.دربرابر قلبم هیچکس راکه بتوانم ازاوعذرخواهی کنم یافته نمیشود.امّابرای رسیدنِ به این لازم است که در درگاهِ حقّ به راستی ایستاده شود.درآن زمان است که بعضی اوقات درحرفهای یک بنده، بعضی وقتهادراعمالش وبعضی اوقات درنگاهش همّت وخرقِ عادات ظهورمیکند.
درچنین وضعیّتی بنده دربقای حقّ فنا میگردد.ازمیانِ شما بسیاراندک کسانی هستند که به این باور دارند.اکثرشما آنراتکذیب میکنید.تصدیقِ سخنانم ،شخص را به دوستیِ الله می رساند.عمل کردن به گفته هایم شخص رابه وصالِ حقّ میرساند.احوالِ صالحان و واصل شدگان راتنها دجّالانی انکارمیکنند که سواربرهوای نفسِ خودهستند.اینکاربراساسِ اعتقادی درست بناشده است.سپس براساسِ ظاهرِ احکام بایدعمل کرد.درصورتِ تعقیبِ این راه،شخص الله جَلّ جَلاله را خواهدشناخت.
حکم بینِ حقّ وخلق است.اعمالِ ظاهری بنده ای که به این مقام رسیده است درمقابلِ اعمالِ باطنیش درحکمِ ذرّه ای است.اگرجوارحِ بنده به سکونت برسند قلبش به سکون نمیرسد.،اگرچشمانش بخوابد،چشمِ قلبش نمیخوابد.اگرچشمانِ سَرِ واصل شدگان بخوابد حتّی چشمانِ قلبشان به ذکرادامه میدهد.بگوئیدبه من،شماها کِی دنیا راخواهیدشناخت وآن را تَرک کرده وطلاق خواهید داد؟چه زمانی حسادت نسبت به برادران وخواهرانتان را رهاخواهیدکرد؟
ازچشم دوختن به آنچه دردستِ برادرنتان است کِی منصرف خواهی شد؟
ای وای برتو
به همسرِ برادرِ مسلمانت وفرزندانش حسادت میکنی.اینها ازآنِ تونیست.آنچه که به عنوان سهم او داده شده آنچه است که دارد.
توخواهانِ افزایشِ آن رزقی هستی که برای تو تقدیرشده.باچنین رفتاری غَضَبِ حقّ رابسوی خودجلب میکنی.زیراتوسهمی را میخواهی که برای تو جدا نشده.هرقدرتمنّاکنی
وتلاش نمائی،تنها آن چیزی بدستت خواهدرسید که برای تو نوشته شده.
ای اللهِ من قلبهای مارا ازخوابِ غفلت بیدارکن.ماراآماده خدمتت گردان.دردنیاوآخرت به ما نیکی عطافرما.مارا از عذابِ آتش حفظ فرما.
صحبت یازدهم
حضرت پیامبر(ص) چنین فرموده اند:
"درهرحال وکارازالله کمک بخواهید."
این عبادت یک هنراست.در راه،با اخلاص بودن لازم است.
لازم است باعلمی که بدست آورده عمل نماید.آنان که صالح هستند ازخودشان ،اموالشان،فرزندانشان وهرچه غیرازربّشان هست فرار میکنند.این را یعنی این فرار رابا پاهای قلبشان وسِرّشان انجام میدهند.ایشان باتربیت قلبهایشان بالامیروندومستقیماً بسوی آسمانِ همّت پرواز می کنند.قلبهایشان چنان پروازمیکندکه به نزدیکیِ حقّ عزّوجَلّ صعودمیکندوایشان از زمره کسانی میگردندکه حقّ عزّوجَلّ درباره ایشان فرموده:
"ایشان درنزدِماازبرگزیدگان وازنیکان هستند." ص-چهل وهفت
مؤمن باتداوم خشیّت وترس ازخدابه فلاح میرسد.این نیزنصیبِ تعدادِبسیارکمی ازمؤمنان میگردد..اکثریّتِ خلق به این هدف نمیرسند.
حیف توست!
توعقل و فکروتدبیرنداری .حیف تو،به من نزدیک شو وازغذای من لقمه ای بخور.اگرازغذای من بخوری ازغذای دیگران زهد خواهی ورزید.شایداگرغذای حقّ را چشیده بودی دیگربسوی غذای خلق نمی رفتی.تمامی اینها حوادثی است که ورای لباسهائی که میپوشی،پوستت وگوشتت واقع میگردند.تا ذرّه ای ازمحبّتِ دنیا درقلب وجود داشته باشدایمانِ شخص کامل نمیشود.زمانی که ایمان،یقین،معرفت،معرفت به علم تبدیل شد آن زمان است که در راهِ خدا جهادمیکنی.ازدست ثروتمندان گرفته به دست فقرا بده.صاحبِ آشپزخانه ،براساسِ آنچه که درآشپزخانه داری بتواجازه طبخ میدهد.
اگرتمامی اینهاکه گفتم دروجودِ تونباشد،ای دورو، درآنصورت دروغی بیش نیستی.
وای برتو!ازدستِ مرشدی که صاحبِ وَرَع واهلیّت باشدنمیگیری تاتورا تربیت کند.
درصورتی که مرشدی که صاحبِ زهدبوده حکمِ الله رابداند چقدرمیتوانست برای تومفیدباشد.افسوس برتوکه نمی دانی چه می خواهی.درصورتی که برای رسیدن به مالِ دنیا بسیارتلاش بایدکردآیا برای رسیدن به آنچه نزدِ الله است هیچ تلاشی نبایدکرد؟
آیااین آیه الله راشنیدی: "شبهابسیارکم میخوابندودرسَحَرها استغفارمیکنند."ذاریات-هفده
-هجده
حضرتِ پیامبر(ص)چنین فرموده اند:
"الله عزّوجَلّ به جبرائیل(ع) چنین فرموده:فلان کس را از خواب بیدارکن،فلان کس رابخوابان."
آنان که در راهند،زمانی که چشمِ قلبشان بازشد،آنچه راکه دربیداری نمیبینند درزمانِ خواب میبینند.زیرا ایشان نمازنافله خوانده روزه گرفته اندباگرسنگی بسیارمجادله نموده تاریکی را شکافته به روشنائی رسیده اند.به همین دلائل است که ایشان استحقاقِ بهشت رایافتند به ایشان چنین گفته میشود:
"هدف این نیست." زیراهدف، طلبِ حقّ عزّوجَلّ است ،رسیدن به اوست.این امّا به عملِ قلب بسته است.آنکه میداند بدنبالِ چیست به آن میرسد.تمامِ غیرتت را در راهِ اطاعت به الله صرف کن.مؤمن بایدتازمانِ وصال به ربّش تلاش وکوشش کند.ازاین روست که حضرتِ پیامبر(ص) چنین فرموده اند:
"برای مؤمن تا وصالِ ربّش عزّوجَلّ راحتی وجود ندارد."
"برای مؤمن تا وصالِ ربّش عزّوجَلّ راحتی وجود ندارد."
درحدیث شریف دیگری حضرت پیامبر(ص)چنین فرموده اند:
"زمانی که مؤمن وفات نموده واو را درقبرش گذاشتند،منکرونکیرآمده اورا به سئوال میکشند.زمانیکه جوابِ ایشان راداد به او اجازه میدهند که روحش به سوی حقّ عزّوجَلّ صعودکند،به نزدِ ربّش عزّوجَلّ صعودکرده سجده میکند.دراین اثناگروهی ازفرشتگان هم با او همراهی میکنند.آنچه را میبیند که قبلاً هیچ ندیده بود.سپس به بهشتی که درآن ارواح عدّه ای ازصالحان درآنجاست برده میشود.ارواحِ صالحان به استقبال اوآمده ازاو میپرسند دردنیا چه کرده ای؟اوآنچه میداندرا به ارواحِ صالحان می گوید.سپس ازاوچنین میپرسند: فلان شخص چه کرد؟روح مؤمن میگویدکه:اوقبل ازمن وفات نمود.روحهای صالح میگویندکه :امّا او نزدِ مانیامد.قدرت و توان ،تنها ازآنِ صاحبش الله است.پس اوبه آغوش مادرش جهنّم رسیده است.سپس اورا همراهِ مرغی سبزرنگ که دربهشت پرواز وتغذیه میشود مینمایند که بسوی بهشت رود.روح مؤمن واردِ قندیلی که ازعرش آویزان است میشود."
ازبسیاری از مؤمنان چنین استقبال میشود.سلامِ الله برایشان باد.
ای اللهِ من،مارانیزمانندمؤمنان زندگی ببخش و مانندایشان بمیران.آمین.
ای فقرا، ای کسانی که به مصیباتِ مختلف دچارشده اید،مرگ راوپس ازآن رابخاطرآورید.شمابه فقرومصیبات دردنیا عادت کردید از این رو وداعِ شمابادنیا برایتان سخت نخواهدبود.به نزدِ من بیائید.سخنانِ مراگوش کنید.زیرامن دراین راه صاحبِ تجربه شدم.اهلِ تصوّف جزرضای ربّشان هدفی دیگرندارند.ایشان شبهادربسترنمیخوابند.عبادت میکنند.شبهای ایشان شب وروزهای ایشان روزنیست.مغازه هایشان رابسته اند.ایشان انسانهائی عاقل وباذکاوت هستند.دنیاراوآنان راکه دردنیا هستندرا ودامهای دنیارابخوبی میشناسند.من اوّل صورتهای ایشان سپس هم معنای ایشان راشنیدم.به همراه قفسها صدای پرندگانی راشنیدم که داخلِ آن هستند.
آنان کسانی هستندکه این سخنِ حقّ راشنیده اند:
"کسی که تمامِ شب رابخوابدوادّعاکندکه مرادوست دارد دروغ گفته."
کسانی که واقعاً الله رادوست دارندشبهارا احیاء میکنند.برای حقّ اشکِ چشم میریزند.باقلبهایشان متوجّه الله میگردند.ایشان کسانی هستندکه میانِ ترس وامیدتعادل برقرارکرده اند.ازاینکه بازگردانده شوندمیترسند،امّا امید به قبول شدن هم دارند.
ای جماعت، به این حکمِ آشکارخدمت کنید.
باکتابِ الله وبا سنّت پیامبر(ص)عمل کنید.دراعمالتان با اخلاص باشید.شما چنین عمل کنیدوسپس احسانهای الله راکه بسوی شما می آیدرامشاهده کنید.
ای کسانی که پشت کرده ورفته ها و ای فراری ها،اینجا بیائید.ازتیرهای آفت فرارنکنید،دچارِاوهام نشوید.این تیرهانمی توانند به شما آسیبی برسانند.
مؤمن سه چشم دارد.چشمی که درسَر داردو با آن به دنیا مینگرد.
چشم قلبش که با آن به آخرت مینگرد.چشم سِرّش که با آن به حقّ عزّوجَلّ می نگرد.
چشم سِرَّش باحقّ عزّوجَلّ باقی خواهدماند.هم دردنیا وهم درآخرت.چشم سرّ به دیدن ادامه می دهد.مؤمنی که صاحبِ این اوصاف باشدبرای جامعه ای که درآن است یک رحمت محسوب میشود.باجاهلان همراه نشوید، زیرا عاملِ کشته شدنِ پیامبران جماعتِ جاهلان بود. ای اللهِ من،مارا وایشان راهدایت فرما.ای کسانی که درنعماتِ دنیاغوطه ورشده و رفته اید.بزودی ازدنیا جداخواهیدشد.یک شاعرچنین گفته بود:
"ای جوان،صدائی که بسوی تومی آیدرابشنو.شایداگرآن راگوش نکنی دیگر چنین امکانی نیابی.هرطورکه میخواهی بخوروزندگی کن.آخرِ همه اینها مرگ است."
درزمانی بسیارنزدیک اموالت ،ملکت وهمه چیزت راتَرک خواهی کرد.عمرت بپایان خواهدرسید.درزمانی نزدیک عقلت به هم خواهدریخت هرآنچه که میلت کشیدرانمیتوانی بخوری.همسرت،فرزندانت به تو بغض خواهندکردوآرزوی مرگت راخواهندنمود.غم وغصّه ات خواهدافزودورویت رابسوی آخرت برخواهی گرداند.اگراعمالِ صالحی داری که چه خوب،اگرنداشته باشی درقبرت نصیبت عذاب کشیدن است.
حضرتِ پیامبر(ص) چنین فرموده اند:
"زندگی اصلی،زندگی آخرت است." ایشان این سخنانشان راهم برای خویشتن وهم برای اصحابشان بارهاتکرارفرموده اند.
ای جاهلان بیائید ازمن چیزهای صحیح را بیاموزید.تابع من شویدتاشما رابه راهِ راست راهنمائی کنم.ادّعا میکنیدکه تسلیم اراده من شده ای امّا تلاش داری چیزهائی را ازمن پنهان کنی، دراین صورت درادّعایت صمیمی نیستی .برای یک مریددربرابرشخصیتش
پیراهن،دستار،طلا ومُلک نباید داشته باشد.اوبایدهرآنچه شیخش میگویدراتعقیب نماید.دراین خصوص بایدبسیاربادقّت باشد.مرید میبایست تابع امرونهیِ شیخش باشد.زیرااوهمان امری رامینماید که الله عزّوجَلّ برای مصلحت بنده اش امرنموده.
شایداگرتهمتی نسبت به شیخت زده ای دیگربا اودوستی مکن ودرکنارش نباش.زیراکسی که دکترش رانپسندیده وی را انتقادنمایدازنسخه اونمیتواندفایده ای ببرد.
ای جوان!
درگیرکارهائی نشو که ربطی به توندارد مثلاً انتقاداز غیرخودت وذکرعیوبِ ایشان ازاین موارداست.اگرمیخواهی انتقادکنی خودت را نقدکن وعیبِ خودرا آشکارکن.
وقتی نفس به حالت مطمئن رسید،وقتی آتشِ نفس خاموش شد،عقل و ایمان قوی میشود.
سکونت حاکم برنفس میشود فرقِ بینِ حقّ وباطل قابل تمیزمیشود.بدین صورت مرید باطل را ترک میکند،باحقّ صحبت مینماید.سپس به او حکم شده واو با امرحکم عمل مینماید.برای الله بنده ای تمام وکمال میشود.حضرت پیامبر(ص) راوامرو نهیش را اطاعت مینماید.زیرا او این سخن حقّ عزّوجَلّ راشنیده که:
"ازآنچه که پیامبرنهی نموده پرهیزکنید."
مریدی که تمامی اینها را رعایت نمایدیک مسلمان باتقوای حقیقی خواهدشد.
مسلمانِ باتقوی هم مسلمانی است که الله عزّوجَلّ رامی شناسد.سپس مرید بایک سکوتِ عمیق پوشیده میشود.پس از این مرید یک گفتگوی دائمی درونی راشروع میکند.
ای الله من ،به مالذّت نزدیک شدن به خودت راعنایت فرما.مارا با خودت شادگردان.در دنیا وآخرت به ما نیکی عنایت فرما.ما را از عذاب آتش محافظت فرما.
صحبت دوازدهم
درمیانِ خلق ازکسی که صاحبِ یک زهدِکامل است می توان استفاده کردازنگاهش میتوان استفاده کرد.غیرازسِرّ نزدیکی به الله مرید می بایست ازهرآنچه نزدخداست نیز زهد بورزد ...
نزدیک بودن به الله در دنیا دوستِ مرید ودرآخرت همراه اوست.
اگربه خلق با علمِ الهی بیاموزی ،صفاتِ خلق،انس ،جن،عالم وملک درکنارت نابود
میشوند.قلبت به صفات دیگری پوشیده می گردد.دراین میان سِرَّت پوسته هستی اش را دریده ازشکلِ انسانِ معمولی خارج می گردد.حکم می رسدوپیراهن جدیدی به تن میکنی.سپس علم الهی وربّانیِ تورا می یابد.بدین صورت برقلبت وسِرَّت پیراهنِ جدیدی پوشیده میشود.تاقبل ازتحصیلِ علم، مطلقاً به انزوا نرو.زیرا این یک فسادِ کامل خواهدبود.ازهمین روست که حضرتِ پیامبر(ص)چنین فرموده اند:
"اوّل فقه بیاموز،سپس به انزوا برو."
ازغیرالله عزّوجَلّ ازهیچکس نترس.عبادت باتَرکِ عادات بدست می آید.درخصوص امورِدنیا،آخرت وخلق چیزی طلب نکنید،تنها به حقّ عزّوجَلّ بپردازید.آنکه خودرا نقد
میکندجلویش رامیبیند.فکرنکنیدکه کارآسوده است.بسیاری ازشما ادّعامیکنیدکه اهلِ اخلاص هستیدامّا متوجه دوروئی که درآن هستید نمیشوید.ادّعابه تنهائی هیچ چیزرانشان نمیدهد.کسی که ادّعای خوش اخلاقی میکندباعصبانی شدن امتحان میشود.سخاوت هم با گشاده دستی مشخص میگردد.هرکس درهرچیزی که ادّعایش را داردبدونِ اینکه امتحان شود رها نمی گردد.آنکه دنیاوآخرت راتَرک کرده وهرآنچه غیرالله است را ازقلبش بیرون آورده ودور انداخته است،نگرانی درموردِخوردنی،نوشیدنی وپوشاک نخواهد داشت.حُزن و فشارهای دنیارا تحمّل کنیدتابه خوشحالی آخرت نائل شوید.
پیامبرشما(ص)بسیارشخص محزونی بودند.دائماً درحالِ تفکّربودند.ایشان بسیارعبادت مینمودند.درحالیکه تمامی گناهانِ گذشته وآینده ایشان بخشیده شده بود.ایشان برخی اوقات درموردِ حقّ وبعضی اوقات هم درموردِ خلق فکرمیکردند.ایشان نه خودرا بلکه حالِ امّت خود رادرآینده می اندیشیدند.
حسن بَصری(رضی الله عنه)زمانی که ازخانه اش خارج میشدگوئی ازقبرش بیرون آمده ،حُزنَش ازصورتش مشخص بود.
حُزن، صفتِ عمومی مؤمن است تا زمانیکه با ربّش روبروگردد.
آنان که در راه هستندتا اجازه نرسد حرف نمی زنند.زمانیکه قلب آنان که در راه هستند به دنیا میل می کند دستِ حسادت آمده آنهارا بازمیدارد تازمانیکه توبه کنند دَر بروی ایشان بسته می ماند.وقتی توبه کردند درها بازشده وقلبهایشان به الله نزدیک میگردد.
ای آنانکه قلبهایشان مُرده است، ای بندگانِ دنیا و ای بندگانِ سلاطین و ای بندگانِ ثروتمندان.
حیف برشما، من اهمیّتی نمیدهم اگر قیمتِ نخود به یک دیناربرسد.مؤمن هیچوقت نگرانِ رزق نمیباشد.زیرا او به ربّش اعتماد دارد.چه بلندورفیع است شأنِ او که مرا
آورده و دربرابرِ شما قرارداده.اودرهرزمان که احتیاج داشته ام تابرای شخصی بالم راپهن کنم،بلافاصله به کمکم میرسد.بیائید و حرفم را و نصیحتم را قبول کنید.
آنچه که تو انجام میدهی پیدا کردنِ سخنانِ زیبا ازکتابها و سخن گفتن با آنهاست.
اگر کتابت گم شودچه خواهی کرد؟یک روز اگرهمه کتابهائی که به آنها اطمینان کرده ای بسوزندوخاکسترشوندبه چه حالی خواهی افتاد؟اگر روزی چراغ قوّه ای که پیش رویت را روشن میکند خاموش شودچه خواهی کرد؟
هرکه برای الله تحصیلِ علم نموده وبا علمش بصورت با اخلاصی عمل نماید الله قلبِ اورا نورانی مینماید.به عنوانِ شرطِ مسلمانیتان تسلیمِ الله شوید.
آیا این سخنِ الله راشنیده اید که:
"ایشان بندگانی بودندکه به آیاتِ ما ایمان آورده وتسلیم شده بودند."زخرف-شصت ونه
خلاصه اسلام، تسلیم شدن به الله است.کسانی که در راه هستند تنهادر حضورِ الله عزّوَجَلّ به راحتی خواهند رسید.ایشان درحضورِخدا،چگونه،چرا،انجام بده، انجام نده را کُلَّاً فراموش کرده اند.ایشان بافشارآوردن برپای ترسشان، به انواعِ خیروحسنات دست می زنند.ازهمین روست که حقّ عزّوجَلّ درحقّ ایشان چنین فرموده است:
"آنچه راکه می بخشندباترس ازاینکه به حضورِ ربّشان درخواهندآمد می بخشند."
مؤمنون-شش
آنانکه تسلیم به الله شده اند از اوامرِ او تبعیّت میکنند،از نواهیِ او میگریزند.
به مصیبتها صبرکرده برای نعمات شکر می کنند.خودشان را ،اموالشان را،اولادشان را به دستانِ تقدیرتسلیم مینمایند.قلبهای ایشان باترسِ الله زیرورو میشود.
ای کسی که به صفای توخالی دنیا چسبیده ای،بزودی صفایت تبدیل به غم میشودو ثروتت به فقر.بزودی دنیای وسیعت برایت تنگ خواهد شد.درآنصورت به مجالسِ ذکرت ادامه بده .درموردِ مُرشدان،عالِمان ومرشدانِ عامل حُسنِ ظنّ داشته باشید.
به سخنانِ ایشان گوش فرادهید.اگرمرید،رضایتِ مرشدرا جلب نماید،مرشد ازخوردنیهاونوشیدنیهای معرفت که درقلبش دارد به او تقدیم میدارد.
ای مریدها، ازقلبهایتان آنچه که مربوط به خلق است رادرآورده بیرون اندازید.زمانیکه روزقیامت شد،به اهلِ بهشت گفته میشود واردِ بهشت شوید.امروزبه کسی که قلبش ازدنیا ،آخرت وماسَوی(ماسَوا)رسته شده باشد حقّ تعالی چنین ندا خواهدفرمود:
"یاهم اکنون یابعداً به بهشتِ تقرّب واردشوید."
وای برشما! متابعت ازنفسهایتان که دربرابر الله خصومت میکنند نکنید.اوّلین دشمنِ شما همان نفسِ خودتان است.شماهرقدراورا بخورانیدوبنوشانید،او سیری نمی شناسد.
به نفست چنین خطاب کن:
"تو تا اطاعت از الله عزّوجَلّ نکنی من تو را وادار میکنم زرنیخ استشمام کنی.تا نمازت رانخوانی ،روزه ات رانگیری حتّی ازخواسته های مشروعت تورا دورنگاه می دارم.
اگر براین منوال ادامه دهی شاید بتوانی شَرّ نفست را برطرف نمائی.به نفست تنها،لقمه حلال بخوران که بتواند به حالت مطمئن برسد.زنهاراز دامِ نفست ایمن مشو.اوبرای اینکه مورد ستایش قرارگیرد نماز می خواند،روزه میگیرد.این را بدانید کسی که نجات یافته را نبیند، نجات نخواهدیافت.
دورکعت نمازِ بنده ای که از ریا و ناپاکی بَری شده باشد ازیک میلیون رکعتِ نمازِ کسی که پاک نشده باشد برتراست.
ای دورو! این حالِ تواز نفست سرچشمه میگیرد.رگهائی که نفست راتغذیه میکنند رابِبُر تا خالِق رابشناسدوگردن نهد.آنچه وظیفه توست تربیت نفست واصلاحِ آن است.
امّا می بینم که تو،عاشقِ نفست هستی.قدرتِ ایستادگی دربرابرش رانداری.اوتورا به پیش انداخته به سوی پرتگاه میکشاند.میگوئی که امروز توبه خواهم کرد .پس از این اطاعتِ ربّم راخواهم نمود.آنچه ازحقّ النّاس برگردن دارم وقرضها را پرداخت خواهم کرد.این را انجام خواهد داد،آن را انجام خواهد داد.اگربراین روال که وقت تلف میکنی بروی ، پایانِ بدونِ گریزت همان خواهدشد.
حیفِ توکه پول روی پول میگذاری،درحالیکه آنچه انباشته کرده ای تورامسموم خواهندکرد،آنهاماروعقرب هستند.پولهای تبدیل به عقرب شده روزی تورا نیش خواهندزد.خوب فکرکن.درنهایت تنها دوجاهست که میتوان رفت، یا بهشت یا جهنم.
ای جوان!
چیزی راکه نمی دانی ازکجا وبه چه صورت آمده؛نخور.زیرالقمه حرام قلب راسیاه میکند.آنکه صبرندارد آیا میتواند لقمه حلال بخورد؟زیرا برای پایداری دربرابر نفس ،هَوی وشیطان باید صبرداشت.تنها آنکه همراه باصبر به مجادله میپردازد میتواند لقمه حلال بخورد.
ای اللهِ من،لقمه حلال نصیبِ مافرما.بینِ ما ولقمه حرام سدّ بِکِش.قلبهایمان را وتمامی اعضایمان را با غذاهائی که باید، مرزوق فرما.آمین.
اهلِ تصوّف نسبت به آخرت عاقل ونسبت به دنیا مانندِ مجنون هستند.باقلبهایشان عاقل ،بانفسهایشان مجنون هستند.به همین دلیل ایشان راخواروحقیر نپندارید،اذیّت وظلم به ایشان نکنید.زیرا ایشان یاوری دارند.زیرا مؤمن تاعاقبت ناخوشِ ظالم را نبیند نخواهدمُرد.مؤمن جنازه دشمنش را وتلافیِ اموالش را دیده و سپس خواهدمُرد.
حضرت پیامبر(ص) چنین فرموده اند:
"وقتی شخصی که یاوری ندارد وموردِ ظلمی واقع شود الله عزّوجَلّ چنین میفرماید:
,به عزّت و جلالم به تو کمک خواهم کرد ولو اینکه قدری هم بعد باشد.,"
زمانیکه حقّ عزّوجَلّ رایافتی میبینی که همه چیز ازاوست.آن زمان هیچ دشمنی برایت نخواهدماند.حقّت برگردنِ هیچ کسی هم نخواهدماند.قلبت تبدیل به جواهرمیشود،سِرّت
صافی میشود.هرکه برای الله عزّوجَلّ عمل نماید،الله اورا ازچسبیدن به وسائل نجات میدهد.آن بنده درتمامیِ احوالش باخیر روبرو میشود.
ای اللهِ من، کارهایمان را به تو حواله کردیم.مارا نه به نفسمان، نه به یکی ازمخلوقات واگذارمکن. دردنیا و آخرت به ما نیکی عطافرما.مارا از عذابِ آتش محافظت فرما.
صحبت سیزدهم
ای بندگانِ خدا! عقلتان را به سرتان جمع کنید.قبل از وفاتتان یادبگیرید وبفهمید که به چه کسی عبادت میکنید.تمامی احتیاجاتتان راشب وروز از معبودتان بخواهید. ازخداخواستن عبادت است، خواهی خواسته هایمان جواب بگیردیانه.
به الله اتّهام نزنید،برای قبولِ دعاهایتان عجله نکنید.هیچوقت ازخواستن،ازدعاکردن منصرف نشوید.با او باتواضع وگردنِ خمیده دعاکنید.اگردعایتان رادیراجابت نماید،دربرابرِ اونایستید.زیرا او بهترمیداند که چه چیزی به نفعِ شماست.این سخن راگوش کنید و بفهمید.با حرفم عمل کنید.این سخن در راهِ راست گفته شده وتجربه شده است.وفاتتان قبل از شناختنِ ربّتان عزّوجَلّ چه تابلوی حزینی است.
وای برشما! به سوی ربّی که نشناخته اید چگونه رو میتوانید نمائید؟قبل از شناختِ
اوچگونه برسَرِ سفره ذکرِ او نشسته،قصدِ استفاده از ضیافتِ او رادارید.قبل ازوصالِ
ربّتان نزدِ اوتقرّبی حاصل نمائید.به فقرا وبینوایان اکرام کنید.اگرچنین کنید هم دردنیا وهم درآخرت خشنودی او را بدست می آورید.اموالی که صاحبش هستید تنها امانت هستند.اموالتان میانِ شما وفقرا مشترک است.آنچه که پخته اید را تنها نخورید برای همسایه تان هم جداکنید.گدا به درِ خانه ،مهمان به خانه می آید.اگرامکانش راداشته باشید
هیچ گدائی را دستِ خالی رَد نکنید.اگرچنین نکنید باعثِ زوالِ نعمتهائی میشویدکه دردستتان است.
حضرت پیامبر(ص) چنین فرموده اند:
"هرکس بدونِ عذرِ موجّه ،گدائی را ردکند فرشتگانِ محافظ تا چهل روز به درِ خانه او نزدیک نمیشوند."
به گداهائی که بسوی شما می آیندچنین گفتن راعادتِ خودنمائید:
"الله روزیت را زیادکند،الله یاورت باش."
حیفِ تو! چطورفراموش کردی که با اینکه هیچ نداشتی به این همه نعمت رسیدی؟بزودی همه آنچه که صاحبش هستی ازدستت گرفته خواهدشد.ازسَرِ بی صبریت احتمال دارد الله دوباره تورا به حالِ قبلیت بازگردانده ومبتلا به فقرت کندوآن زمان دوباره به برخوردِ خشنِ انسانها دچارشوی.
ای اللهِ من،مارا قبل ازوفات با توبه وبیداری مرزوق فرما.
قبل ازوفات ما را به سَرای تقرّب داخل فرما.آمین.
ای جوان!
بدستت شمشیرِ توحیدرابگیر.زره خوفِ الهی برتن کن،سواربر اسبِ راستی شوو حمله- ای با اخلاص کن بر نفسَت،هوایت وشیطانت.درآن زمان است که یاریِ حقّ به تو میرسد.به امدادِ الهی نائل خواهی شد.
آنانکه در راهند،نفس هایشان رادر زندانها حبس نموده اند.به کم قناعت نموده اندتابه زیاد برسند.زمانیکه قلب ازماسَوی پاک شدبراوتاجِ علم ومعرفت می نهند،ازعصیان وازشیطان مصون داشته می شود.درمقابلِ رحمن قدعَلَم نمی کند.
ای کسانی که می خواهیدزود به نتیجه برسید،صبورباشید.هیچ چیزبدونِ صرفِ زمان تحقّق نمی یابد.آیا این سخنِ حضرت پیامبر(ص)رانشنیده ایدکه:
"عجله ازشیطان،تأنّی ازرحمن است."
شیطان امربه عجله می نماید،عصیان به رحمن را ازشما می خواهدزیرا شیطان عاقبت کاروحوادث را نمی تواند ببیند.درحالیکه رحمن عملاً هرچیزرا احاطه نموده است.
آنکه الله عزّوجَلّ را دوست داشته باشدازخود اراده ای ندارد.زیرا دوست دارنده تسلیمِ به دوست داشته شده گردیده است.هرعاشقی که حِلمِ عشق را چشیده باشد،این راهم اینطور می داند.غلام درحضور سرورش از خودیِ خودگذشته است.
دوست دارنده هم درحضورِ ربّش چنین است.غلامِ عاقل آنست که به سرورش خوب خدمت نموده با او مخالفت ننماید.بیچاره تو که نه دوست داری و نه دوست داشته شده ای.نه عشق را ونه معشوق بودن را چشیده ای.معشوق بدونِ تلاش وباحضور،دوست دارنده امّا پرتلاش است ودرجای خود نمی تواند بایستد.ادّعا می کنی که دوست داری،امّاازاینکه دوست داری بی خبری .توازاودوری.
الله عزّوجَلّ درحدیثی قدسی چنین فرموده است:
"آنکه ادّعامی کندمرادوست داردوتمامی شب رامی خوابددر ادّعایش دروغگوست."
حقیقتاً آنانکه الله رادوست دارندتنها زمانی می خوابندکه خواب برایشان غلبه کند.ایشان درسجده هایشان به خواب می روند.
حضرت پیامبر(ص)چنین فرموده اند:
"وقتی بنده درسجده اش بخواب می رود،الله عزّوجَلّ با اونزدِ ملائکش افتخارمی نماید وچنین می فرماید: " آیا نمی بینید جسدِ بنده ام درسجده ،روحش با من است."
حقّ عزّوجَلّ نه به قالب و کالبد بلکه به نیّت و معنا می نگرد.
شخصِ عارف درآخرت وقتی به زهد می رسد به آخرت چنین خطاب می کند:
"ازسَرِ راهم کنار برو.من درپیِ درگاهِ حق هستم.تو ودنیا برای من دریک کفّه اید.دنیا پرده ای بود بینِ من و ربّم .من ارزشی برای آنکه بین من وربّم پرده باشد قائل نیستم."
بیائید و این حرفِ مراگوش کنید.زیرا این هسته علمِ الله عزّوجَلّ را تشکیل می دهد.این هسته، هسته ای است که در پیامبران، اولیاء وصلحا تظاهر می نماید.
ای کسانی که دنیاوآخرت را می پرستید،شما الله عزّوجَلّ ودنیا و آخرتِ اورا نمی شناسید.بُتِ تودر دنیا،بتِ تو درآخرت است.بُتِ توشهوت ولذّت است.بُتِ توموردِ ستایش واقع شدن است.
ماسَوی ،هرآنچه که غیرازالله عزّوجَلّ است، همه بُت هستند.
حیفِ تو،متوجّه نیستی .امّا درآستانه قیامت قرار داری.
"آیا وقتِ صبح نزدیک نیست؟" هود-هشتادویک
آن قیامت که روزآنانی است که نسبت به الله خشیّت می ورزند.آن روز روزی است که اهلِ تقوی خوشحال می شوند.متّقی ها درهرحال وکار ازخدا می ترسند.ایشان بندگان ومردانِ خدا هستند.کسانی هستند که ایمان های ریشه دار دارند.ایشان ازشرکِ خفی وجَلی وازنفاق درنهایتِ شدت می ترسندوحفاظت می شوند.برخواسته های نفس پوزبند زده وبسوی زهد میروند.درجه تقرّب به الله تنها با تَرکِ ماسَوی حاصل می شود.به آنچه نزدِ الله است، باداشتنِ عشقِ دنیا نمی توانی برسی.ازصالحان کسانی بوده اند که وقتی سفره ای برای ایشان گسترده می شد امر می کردند تمامیِ آن سفره را به فقرا بدهند.
وای برتو،درحالیکه درشرایطی هستی که توانِ پرداختِ زکات داری،بدترین قسمتِ دارائیت رابرای فقرا جدا میکنی.درحالی که صاحب جواهرات هستی برای فقرا نقره را لایق می بینی.زیباترین خوراکیهارا می خوری.دراین حال توبنده نفست هستی.تابع هوایت وشیطانت هستی.تنها یک درمیلیون افرادِصاحبِ تقوی وجود دارند.الله تنها اعمالِ شخصی راقبول می داردکه قلبش تمیزباشد.برسَرِ سفره اوتنها آنان که تمیزهستند می توانند بنشینند.ربّمان عزّوجَلّ تنها بارضای خویش ایشان را قبول می فرماید.
عاقل باشید.درموردِ چیزهائی که ربطی به شما نداردصحبت نکنید.وقتتان رابیهوده تلف نکنید.به ربّتان توبه کنید.ازاوبترسید.هرکه ازاو بترسد تحتِ حمایتِ اوقرار می گیردوآنکه تحتِ حمایتِ اوباشدبه سرعت بالا می رود.به الله واصل می شود.اوراکه ازالله می ترسد را، الله از ستارگان گرفته به آسمانِ هفتم بالا می برد.بزودی قیامت راخواهید دید.وخواهید دید که درقیامت ،الله عزّوجَلّ آنان راکه صاحبِ تقوی بوده و از او می ترسیده اند چطور سایه عرشِ خویش را برای ایشان سایبان می کند.
الله ایشان رازمانی که تمامی انسانها درسختی عرق می ریزند بر سفره هائی ازنور پذیرائی می نماید.آن روز قسمی از انسانها به بهشت برده می شوندوقسمی دیگربه جهنم فرستاده می شوند.هرمؤمن قبل ازوفاتش مقامش دربهشت رادیده سپس وفات میکند.
حوریان وغلمانهای بهشت به اواشاره نموده وبوی بهشت به او می رسد.مرگ ومستیِ مرگ برای اوآسان خواهدبود.
فرعون همسرش آسیه را بدلیلِ ایمانش به انواعِ شکنجه هاگرفته بود.دستهاوپاهایش را با زنجیر بسته بود.الله هم پرده را ازبرابرچشمانِ آسیه برداشته واو هم مقامش دربهشتِ اَعلی رادیده بود.دربهشت ملائک رادیده بود که برای او قصرمی سازند.او به ربّ خویش چنین التماس نموده بود:
" ای ربّم برای من درنزدیکِ خود خانه ای انشاء فرما...."
به آسیه گفته شد اینهاکه دیدی ازآنِ توست.اواز این مژده بسیارخوشحال شده بود.
کسی که این رادیده بودبه نزدیکانِ فرعون چنین گفت:
"من به شما نگفتم؟ اودیوانه است.اوعلیرغمِ اینکه درچنین عذابی است ببینیدچگونه می خندد." وتمامیِ مؤمنین به همین صورت پاداشهای خود درنزدِ الله رادیده وپس ازآن وفات مینمایند.نه فقط برای بهشت بلکه برای رضای الله عمل نمائید.به اوامرظاهری اسلام تمام و کمال تابع باشید.زیرا این شما را به وادیِ علم هدایت خواهدکرد.باقدمهای یقین وایمان بسوی ربّتان عزّوجَلّ گام بردارید.درآن زمانست که چیزهائی را خواهد دید که هیچ چشمی نمی تواند ببیندوچیزهائی رامیشنوید که هیچ کس نمی تواند بشنودوبه نعماتی که با هیچ عقلی نمی رسد متنعّم می شوید.
گوش دهید! ای صاحبانِ قلب ،گوش کنید.ای اهلِ ادب گوش کنید به من. ای صاحبانِ عقل،حقّ عزّوجَلّ نه به کودکان بلکه به بزرگان وصاحبانِ عقل خطاب می نماید.اوبه نفس ها خطاب نمی کند.او فقط به قلبهای مؤمنان خطاب می نماید.به سخن و خطابِ اوگوش فرادهید.مشرکها گوششان برخطابِ اوبسته است.
ای اللهِ من ،مارا رذیل و رسوا مفرما.مارا ازبیماریِ عشقِ موردِ ستایش قرارگرفتن نجات بده.آمین.
می بینم که شَرّ را نَشر میدهیدامّا خیر را پنهان میکنید.چنین نکنید.شما وکیلِ انسانها نیستید.بگذارید انسانها زیرِ پرده سِترِ الله بمانند.آنکه همه را به حساب خواهدکشید الله است.شایداگر الله راشناخته بودید عیوبِ مخلوقاتشان راپوشانده ودلتان به حالِ آنها می سوخت.شایداگراو راواقعاً شناخته بودید،غیراز او را انکار می کردید،دربرابر درهای دیگران نمی ایستادید.اگرمی دانستید که همه نعمتها از آنِ اوست می فهمیدید که همه نعمتها شکرگزارِ اوهستند.وقتی می خواهید، از او بخواهید، ازدیگری نخواهید.
آنکه الله را به یگانگی بشناسد به زندگی میرسد.هرکه طالبِ اوشده ، تلاش نماید،
به او میرسد.هرکه تسلیمِ الله شودبه سلامت می رسد.آنکه راضی به تقدیرنگردد-
پشیمان خواهدشد.فرعون چنین کرده وهلاک شده بود.در دریا غرق شده بود.درنهایت آنکه غالب گردید،حضرت موسی وحضرتِ هارون علیهم السّلام بوده اند.مادرِ حضرتِ موسی (ع) در خوفِ اینکه پسرش به همراهِ دیگرپسرانی که به امرفرعون کشته میشدند
کشته شود، از الله به الهام شنیده بود که حضرتِ موسی را شیربده و در نیل رهاکن.
"نترس،غمگین نباش.ما مجدداً اورا به تو باز خواهیم گرداندواو را از پیامبران قرارخواهیم داد." قصص-هفت
از هلاک وخفه شدنِ اونترس،زیرا چنین چیزی نخواهدشد.موسی که داخل صندوقچه- ای درنهر رها شده بود به کانالی که برای قصرفرعون آب می برد افتاده به قصر رسید.خانواده فرعون او را دیدند،اورا از صندوقچه درآورده به اورسیدگی کردند.دختروکنیزهای فرعون از او خیلی خوششان آمده بود.هرکس ازقومِ فرعون که او را می دید از او خوشش می آمد.
"بر روی تو از نزد خودم عشقی قرار دادم." طه-سی ونه
گفته شده هرکس که به چشمانِ حضرت موسی نگاه می کرد نسبت به او محبّت عمیقی احساس می کرد.الله تعالی درنهایت اورا به مادرش رساند.علیرغم میلِ فرعون ،او فرزندش حضرت موسی را درکاخِ فرعون بزرگ کرد.قدرتِ فرعون برای نابودکردنِ او کافی نشد.وقتی که الله میتواند نسبت به آنکه الله دوستش دارد، بغض کند؟چه کسی می تواندضرر برساندبه کسی که او کمکش می کند؟کسی را که الله ثروتمندش کرده چه کسی می تواند فقیر کند؟کسی راکه الله مقامش را بلندکرده چه کسی می تواند او را ذلیل کند؟کسی که الله اورابه خود نزدیک نموده چه کسی می توانداورا از الله دور کند؟
ای اللهِ من دروازه تقرّب را به روی ما بگشا .ما را ازکسانی قرار ده که به تو اطاعت می کنند.مارا جزو ارتش هایت قرارده.به ما از شرابِ انسیّت بنوشان،به ما در دنیا وآخرت نیکی عطافرما.ما را از عذابِ جهنم محافظت فرما.
صحبت چهاردهم
ای بندگانِ الله ،ازظلم بپرهیزید.ظلمی که در دنیا انجام می دهید درقیامت به شکلِ ظلمت دربرابرتان ظاهر خواهدشد.
ظلم، قلب و صورت را سیاه می کند.
ازنفرینِ مظلوم بپرهیزید.تلاش کنیدکه دلِ مظلوم رانشکنید.مؤمن وفات نخواهدکرد مگر زمانی که عاقبتِ ظلم کننده به خودرا ببیند.آنچه مسئولیّت شما دراین مورداست رضا نشان دادن به قضاوقدرِ الله است.درتمامیِ احوال به عملِ صالح انجام دادن ادامه دهید.بعضی ازاهلِ طریق چنین گفته اند:
"چاره ای برای حماقتِ آنکه به قضاوقدرِ الهی راضی نمی شود وجود ندارد.بنده خواه راضی باشد یا نباشد تقدیرش هرچه باشد همان خواهدشد."
حیف برتو،کسیکه بتواند تقدیرِالهی راتغییردهدوجود ندارد.درآن صورت تسلیمِ اوشو و به سکون و آرامش واصل شو.این شب،این روز.آیا قدرتِ تغییرِ اینهارا داری؟خواه راضی باش یا نباش.شب و روز در پیِ هم خواهندآمد.تقدیرِ الهی نیزچنین است.
زمانی که شبِ فقربه تورسید راضی به این حکم شوودعاکن برای رسیدنِ صبحِ ثروت.
برای حاکم شدنِ شب های فقر،نداری،مریضی حاضرباش.به تقدیرالهی اعتراض نکن،هلاک خواهی شد.ایمانت نابود می شود.سِرّت ازبین میرود.الله عزّوجَلّ دریکی- ازسخنانش چنین فرموده است:
"من الله هستم ،غیرازمن اله وجودندارد.هرکس به قضاوقدرِمن تسلیم شودوصبرنماید،به نعماتم شکرکند، اورا نزدِ خود ازصادقین قرارخواهم داد.باصادقین حشرش خواهم نمود
هرکه به حکمِ من راضی نباشد،دربرابرِ بلاهایم صبرنموده نعماتم راشکرنکند،غیرِ من ربّی بجوید."
اگرصاحبِ ایمانی حقیقی شوی، به درگاهِ ولایت نزدیک خواهی شد درآن زمان مردِ خدا خواهی شد.علامتِ ولی شدنِ یک شخص ، حرکتِ اوبرطبقِ رضای ربّش است.
ای جوان!
قبل از به سلامت رساندنِ اسلامت و تسلیمیّتت چگونه می توانی موفّق شوی؟
قبل از به سلامت رساندنِ ایمانت چگونه صاحبِ یقین خواهی شد؟
قبل ازاینکه صاحبِ یقین شوی هم نمی توانی عارف شوی. نمی توانی وَلیّ گردی.
وآنکه وَلیّ نیست نمی تواند عاشقِ حقّ شود.اینها اموری وابسته به یکدیگر هستند.
هرکه الله عزّوجَلّ راطلب نماید اوراخواهد یافت.هرکه دراین امورتلاش به خرج دهد الله اورابه راهِ راست هدایت می نماید.زیرا درکتابِ محکمش چنین فرمود:
"آنانکه برای ما تلاش می کنندرا البتّه به راههایمان هدایت میکنیم.بدون تردید الله
درکنار نیکوکاران است." عنکبوت-شصت ونه
الله به هیچکس ظلم نمی نماید.ظلم رادوست ندارد.اوبه بندگانش ظلم نمی کند.اودرحالیکه دربرابرکسانی که هیچ تلاشی نمی کنند اکرام می فرماید،چگونه دربرابرآنانکه تلاش می کنندچگونه اکرام خواهدفرمود؟ اوچنین فرموده است:
"مگرنه آنست که پاداشِ نیکی، نیکوئی است؟"رحمن-شصت
نیکوکاران را الله ،هم در دنیا وهم در آخرت پاداش می بخشد
چیزی که شمارا ازیگانه شناختنِ او وطاعت به اودورمی سازد،گناهان است،جهالتِ شماست.امّا بزودی پشیمان خواهیدشد.آیاتِ قرآن راباگوشِ قلبهایتان بشنوید.درخصوصِ ایستادگی در برابرِ درگاهِ ربّتان ثبات نشات دهید.ازاوهیچ جدا مشوید.اوست که اجابت کننده درسختی مانده ها وگرفتارشدگان است.صبرکنید،به خیرواصل شوید.زمانیکه ربّتان شمارا اجابت نموداز او تشکّرکنید.
ای دفع کننده ضرروبلا،ما را ازضررو بلا پاک کن.
ای آنکه قدرتِ انجامِ آنچه رابخواهد داردوبه هرچیزداناست.توبهترازهرکسی می دانی که احتیاجاتِ ما چیست.قدرتِ توبه هرچیزمی رسد.توعیوبِ ماوگناهانِ ما را می دانی
قدرتِ توکافیست برای پاک کردنِ همه گناهانِ ما.مارا از دَرِ خانه ات به دَرِ دیگری نفرست.آمین.
صحبت پانزدهم
ای مردم! به ربّتان عزّوجَلّ زیاد عبادت کنید.زیرا اوکسانی راکه درحضورش عبادت می کنند را بسیاردوست دارد.
حضرت پیامبر(ص) چنین فرموده اند:
" بنده تا زمانی که درحضور ربّش به عبادت ادامه دهد گناهانش مانند برگهای خشک دریک روزِ طوفانی می ریزد."
ای جوان!
از راستی جدا مشو.درتنهائی ،درزمانی که درمیانِ مردم هستی ،درهرحال وکار درستکارباش.آنکه در دنیا درستکارباشد در روزقیامت درحضورِ ربّش زبانش فصیح خواهدبود.با اجازه و امرِ حقّ برای بندگانِ او شفاعت کننده خواهی بود.اگر از راستی جدانشوی حقّ به تو قابلیّتِ آموختنِ به انسانها و تربیتِ ایشان را میدهد.
وای برتو، با انسانها می نشینی ،برای ایشان داستانهای خنده دارحکایت میکنی.دراین حالت نه تو و نه ایشان به نجات نمی رسید.واعظ یاددهنده و تربیت کننده است.مستمعین مانندکودکان هستند.وکودک تنها درصورتِ دیدنِ جِدیّت یاد میگیرد.
تعدادِ بسیارکمی از انسانها هستندکه ازطرفِ الله بالطف الهی علم یادمیگیرند.
ای مردم، دنیا فانی است.دنیا پُراز بندهاست.پُراست ازبندهائی که انسان راحبس می کنند.درآن حُزن وجفا هست.آن(دنیا) پرده ایست که میانِ شما وربّتان است.
به دنیا نه باچشمِ سَربلکه باچشمِ قلبتان نگاه کنید.زیراچشمِ سَر به اَشکال،امّا چشم قلب به معانی مینگرد.مؤمن باتمامی هرآنچه دارد متعلّق به الله عزّوجَلّ است.دراوچیزی که متعلق به خلق باشد وجود ندارد.مؤمن تنها برای الله حرکت می کندوتنها برای اوست که در جائی که ایستاده می ایستد.مؤمن با الله است.از الله است. درالله است.
شماها،انسانهائی هستید که مرگ را وپس از آن رافراموش کرده اید.دراین حال الله عزّوجَلّ رافراموش نموده اید.او را رهاکرده به دنیا،به خلق وبه وسائل چسبیده اید.بسیاری ازشماها،دنیاوپول را می پرستید.عبادتِ حقّ ،عبادت به روزی دهنده را تَرک نموده اید.اینها از نفسهایتان منشأ میگیرد.درآن صورت نفسهایتان رادرمدرسه یوسفیّه محبوس کنید که اصلاح گردد.راههائی که اورا تغذیه می کندراقطع کنید.اگرشما انواعِ شهوات رابه او تقدیم کنید،آن نفس شما راخورده نابود می کند.بعضی هاگفته بودند:
"کلاغ رابخوران تا چشمت رادربیاورد." ازنفس کدام خیر را توقّع داری؟
آیا نشنیدی که الله عزّوجَلّ درحقّ اوچه فرموده است:
"به استثنای آنکه ربّم ترحّم نماید،بدونِ تردید،نفس به بدی امر می کند." یوسف-پنجاه و سه
ای مردم،دریاد داشته باشید.ذکرکنید.تنها صاحبانِ عقل به خاطر می آورند.دراین طریق،ایشان، صاحبانِ عقل هستند.دنیا رابخوبی درک کنیدودرآن به زهد بروید.سپس
آخرت رابخوبی درک کنیدو وارد آنجا شوید که عشقِ حق به شما واصل شود.اهلِ طریقت ازبهشت نیزگذشته ،تنها حقّ راطلب نموده اند.ایشان تنها رضای حقّ را می طلبند.ازاهلِ طریقت برکت دریافت کنید.به ایشان خدمت کنید.درصحبت با ایشان با تربیت باشید.
ای اللهِ من، مارابا ادبِ نیکو مرزوق فرما.ما را جزو صالحان قرارده.
دردنیاوآخرت به ما نیکی عطافرما.ما را از عذابِ جهنم حفظ فرما.
صحبت شانزدهم
دستت بشکند ای بنده دنیا ،ای بنده مخلوق، ای بنده لباس و پول.
وای برتو، همه چیزت برای دنیاست.همه چیزت را برای غیر از ربّت عزّوجَلّ اختصاص داده ای.در احوالِ مخفی وآشکارت آیا هیچ سهمی برای ربّت جدا کرده ای؟
او تورا تنهابرای اینکه به اوعبادت کنی آفریده است.آنکه عقل وتحصیل دارد تنها به ربّش عبادت میکند.امّا آنکه عاقل نباشد،دنیا را دوست دارد،تمایل به مخلوق دارد.بسیاری از انسانها ادّعای مسلمانی دارند،امّا حالِ ایشان شبیه به گوینده این
حرفهاست :"گفتند که :هرچه هست زندگی دنیای ماست.چیزدیگری وجودندارد.می-
میریم.زندگی می کنپیم.چیزی بجز زمان مارا هلاک نمی کند." جاثیه-بیست وچهار
بسیاری ازشما نیزمانند کافران فکرمی کنید.امّا این افکارتان راپنهان می کنید.چنین اشخاصی درنزدِ من اندازه بال مگس وپشه ارزش ندارند.پس درنزدِ حقّ ارزششان چقدراست؟
ای بندگانِ خدا، مرگ راوپس از آن را بیادآورید.حقّ عزّوجَلّ را وتصرّفی که برمخلوقات دارد رابخاطر آورید.در زمانیکه برایتان پس از وقتِ برای خانواده تان می ماند به اینهافکرکنید.زمانی که همه خوابندبه اینهافکرکنید.
آنانکه قلبشان راتماماً به حقّ عزّوجَلّ داده باشندازمحنتهای دنیا رسته به درگاهِ حقّ نشانده می شوند.در دریای رحمت ولطفِ حقّ غوطه ورمیشوند.
ای کسی که ربّش رافراموش کرده،بزودی وقتی گردوغبارخوابید خواهی دید که خانه ات چه خرابه ای بوده.شایداگرنظمی به عقلت نداده بیدار نشوی،بزودی خواهی دریافت که غضبِ حقّ توراچگونه درخواهدیافت.
حیف تو، چگونه هم پیراهنِ اسلامت پاره شده است وپیراهنِ ایمانَت به ناپاکی ملوّث شده.ایمانت کاملاً برهنه مانده است.قلبت را جهالت پوشانده است.صحیفه هایت ازنوشته های سیاه پرشده.دنیائی که بسیار دوستش داری روزی از دست خارج شده خواهدرفت.درحالیکه قبروآخرت در برابر رویت ایستاده اند.
بیدارشو واینها را درک کن.شاید همین امروز خواهی مُرد.حتّی همین ساعت.که می داند؟شایدمرگ همین حالا میانِ تو وخیالاتت حائل گردد.
آنکه دوست دارد، به غیرازآنکه دوست دارد تمایل نمی کند.این پاداشی است که دراین آیه ذکر شده را آیا میدانی دربرابر چه چیزی می دهند؟
"درآنجا هرآنچه دلشان بخواهد هست،وهرآنچه چشمانشان ازآن لذّت بَرَد هست،وشمادر آنجا ابدی خواهید ماند." زخرف -هفده
دراین آیه کریمه است که بهای این گفته شده است:
"الله جان ومالِ مؤمنان رادربرابر بهشت که به آنان تعلّق گیرد،خریده است."
توبه-صدویازده
بهای واردشدن به بهشت چیست؟پاسخ به این سئوال این است:
باتمامِ غیرتت تلاش کن وشهواتت راتَرک کن.نه برای بهشت ونعمات بلکه برای رضای حقّ تلاش کن هم شهواتِ دنیوی وهم شهواتِ اخروی را رهاکن.اگرتمامِ اینها را رعایت کنی واردِ بهشت می شوی وآنچه را می بینی ومی شنوی که هیچ چشمی ندیده وهیچ گوشی نشنیده وبه عقل هیچ بشری خطور نکرده،ملحق میشوی.
ای جوان!
بگویاالله وغیرِاورا تَرک کن.نامِ ربّ خالقت را یادکن.اوست که به راهِ راست هدایت می کند.ای مریدی که می خواهی به حقّ عزّوجَلّ واصِل شوی در دنیا صاحبِ زهدشو وچنین بگو: "آنکه مراخلق کرده مرا به راهِ راست هدایت می کند."
تادر میانه راه نمانده ای به هدایتِ ربّت پناه ببر.
ای مردم!
دعوتِ مرا اجابت کنید.زیرا من به اللهِ عزّوجَلّ دعوت می کنم.با قلبهایتان به خالقتان برگردید.درآینده ای نزدیک همه شما خواهیدمُرد.درآن صورت قبل ازهرچیزی دروازه توبه را دَربِزَنید.
بردیوانِ حقّ ایستاده از الله عذرخواهی کنید.بخوبی بدانید که اوبه هرحالِ شما شاهداست.آیا شما این سخنِ او را هیچ نشنیده اید:
"اگر سه نفرمخفیانه صحبت کنندچهارم اوست.پنج نفر مخفیانه صحبت کنند قطعاً ششمین اوست.ازاین کم و از این زیادتر هم باشد،هرکجاباشند،او به همراهِ ایشان است." مجادله-هفت
ازخوراکیِ ذکرِ حقّ بخورید.ازشرابِ اُنسیّتِ او بنوشید.
ای آنانکه قلبهایشان مُرده ،ای آنانکه برسودِ حاصل از رِبا نشسته اید.قبل ازهلاک شدن به خود آئید.ازخاکِ شرک به خاکِ توحید قَدَم اندازید.
ای ربّ ما، ما رادرجادّه ای که راضی بدان هستی براه انداز.
ای اللهِ من، پس از اینکه ما را هدایت فرمودی قلبهای ما را به گمراهی مسپار.
قلبهایمان را به غیرِ حقّ متمایل مکن.ما را ازکسانی قرار ده که مطابقِ کتاب و سنّتِ
پیامبرت(ص) هستند.ما را از راهِ پیامبران،شهدا وصالحان جدامگردان.روحهای ما رابا ارواحِ ایشان همراه فرما.ما را به خودت نزدیک فرما.ما را قبل از آخرت ،تقرّبِ به خودت را دردنیا نصیب فرما.
شاید اگر امکان در دستِ عاشقانِ حقّ در روزِ قیامت باشد، واردشدن به بهشت را نخواهند خواست زیرافکرایشان چنین است:
"تازمانی که بتوان خالق را آرزوکرد،ما را با مخلوق چه کار؟"
قلبِ چنین کسانی است که به حقّ عزّوجَلّ نزدیک گردانده میشود.
حیف برتو، من دقیقاً از بچّگی ام تاکنون تماماً در درگاهِ حقّ ایستاده ام.من هیچ تورا در آن درگاه ندیده ام.تودریک وادی، اسلام در وادیِ دیگری است.حتّی یک لحظه زودترهم شده باشد عقلت را به سرت بیاور.من تنها زمانی توانستم عقلم را ادراک کنم که در درگاهِ حقّ ایستادم.
ای جوان!
ازقلبت صحبت کن.اخلاصت را از دست مده.ازمعدنت،خزانه ات واز خانه ات انفاق کن.ازبشقابت به مردم بخوران .ازچشمه ات به انسانها آب بده.مؤمن ازچشمه ای مینوشد که آبش هیچگاه قطع نمیشود.ازآن تغذیه می کند.
ای جوان!
در دنیا بهشت نیست.یعنی هم دنیا و هم بهشت رانخواه.ازیکی از اینها صرفنظرکن.
بهشت پس ازمجادله بانفس ،مجادله باشیطان وغلبه بر آنهاست که بدست می آید.
زهد در دنیا،میوه و کلیدِ بهشت است.مردانِ حقّ ازبرخی که در راه با ایشان ملاقات نموده اند می پرسند:
"اینگونه کجا می روید؟" ایشان جواب می دهند که: به درگاهِ آنکس می رویم که مالِکِ همه چیزاست.دنیا زندان مؤمن است.بهشت حتّی با تمامِ وسعتش براو تنگ می آید.
ای اللهِ من، قلبهایمان رابه خودت نزدیک فرما ،به ما در دنیا وآخرت نیکی عطافرما.
مارا از عذابِ جهنم محافظت فرما.
